سرویس خبری ایران من: تحریم‌های هسته‌ای ایران به نقطه عطفی رسیده‌اند. غرب در مقابل ضرب‌الاجل تاریخی ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ قرار دارد. اروپا باید تصمیم سرنوشت‌ساز بگیرد. مکانیزم اسنپ بک آخرین فرصت برای احیای تحریم‌های بین‌المللی است.
نقش کلیدی اروپا در احیای تحریم‌ها
به زارش ایران من، نشریه «نشنال اینترست» در گزارشی نوشت: در دولت اول ترامپ، ایالات متحده تحریم‌ها اقتصادی علیه ایران را به‌طور یک‌جانبه بازگرداند. اما اکنون اروپا باید نقش اصلی را در احیای تحریم‌های بین‌المللی تسلیحاتی و هسته‌ای در شورای امنیت سازمان ملل ایفا کند. این محدودیت‌ها بخشی از توافق هسته‌ای قدیمی با ایران بودند. آنها به‌سرعت در حال انقضا هستند.
مهم‌ترین تاریخ انقضا، ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ است. متن برجام از آن با عنوان «روز پایان» یاد کرده است. اگر غرب تا آن تاریخ اقدامی نکند، امکان بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران برای همیشه از بین خواهد رفت. این تحریم‌ها شامل تحریم‌های تسلیحاتی، موشکی و هسته‌ای است. شورای امنیت به‌طور رسمی پرونده هسته‌ای ایران را خواهد بست.
مکانیزم بازگشت تحریم‌ها و مسئولیت غرب
چون ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ از توافق خارج شد، مسئولیت استفاده از مکانیزم بازگشت تحریم‌ها به دیگر امضاکنندگان غربی برجام واگذار شده است. این امضاکنندگان انگلیس، فرانسه و آلمان هستند. برجام مکانیزمی به نام بازگشت خودکار تحریم‌ها یا «اسنپ بک» دارد. این مکانیزم به امضاکنندگان اولیه توافق اجازه می‌دهد به‌صورت یک‌جانبه و دائمی، همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را بازگردانند.
آنها می‌توانند تحریم‌ها را به وضعیت اولیه و قوی‌ترِ پیش از توافق ۲۰۱۵ برگردانند. اما این سه کشور تاکنون از اجرای این گزینه خودداری کرده‌اند.
محدودیت‌های زمانی و موانع سیاسی
مکانیزم اسنپ بک هم‌زمان با دیگر تحریم‌های سازمان ملل در تاریخ ۱۸ اکتبر منقضی می‌شود. اما غرب در عمل حتی این‌قدرها هم وقت ندارد. از لحظه‌ای که روند اسنپ بک آغاز می‌شود، بازگشت تحریم‌ها ۳۰ روز زمان می‌برد. این مدت‌زمان ممکن است به‌واسطه روندهای اداری و بحث‌های شورای امنیت طولانی‌تر هم شود. به همین دلیل، ضرب‌الاجل واقعی برای اقدام، نزدیک به ۱۰ سپتامبر خواهد بود.
مکانیزم اسنپ بک با یک تهدید جدی دیگر در شورای امنیت روبه‌روست. چرخش ماهانه ریاست شورای امنیت این تهدید را ایجاد می‌کند. هر ماه یکی از اعضای شورا ریاست آن را برعهده می‌گیرد. او کنترل فرآیندهای کلیدی را در اختیار می‌گیرد. اجرای اسنپ بک جزو این فرآیندها است.
روسیه قرار است در ماه اکتبر ریاست شورا را برعهده گیرد. قطعاً تلاش خواهد کرد تا اگر اسنپ بک در سپتامبر آغاز شود، آن را مسدود یا تضعیف کند. از سوی دیگر، پاکستان در ماه جولای ریاست شورا را دارد. ممکن است بخواهد منافع ایران را تامین کند.
چالش‌های اجرای مؤثر تحریم‌های جدید
حتی اگر اروپا بتواند با موفقیت از شرایط تقویمی شورای امنیت عبور کند، بخش دشوارتر باقی می‌ماند. این بخش اجرای مؤثر تحریم‌های جدید پس از اعمال اسنپ بک است. در ساختار قدیمی تحریم‌های سازمان ملل پیش از سال ۲۰۱۵، یک گروه هشت‌نفره از کارشناسان مسئول طراحی، نظارت و پیشبرد اجرای تحریم‌ها علیه ایران بودند. اما بودجه و اختیارات این گروه نیازمند تمدید سالانه در چارچوب سازمان ملل بود.
سال گذشته، روسیه با استفاده از حق وتو، تمدید گروه مشابهی از کارشناسان تحریم کره شمالی را مسدود کرد. تقریباً قطعی است که مسکو این‌بار نیز از وتوی خود برای جلوگیری از احیای واقعی تحریم‌ها علیه ایران استفاده خواهد کرد. در آن صورت، غرب ابزار چندانی برای مقابله با این اقدام نخواهد داشت. ایالات متحده و اروپا باید از هم‌اکنون برای چنین سناریویی آماده شوند.
