سرویس خبری ایران من: مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا همواره یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های سیاسی منطقه بوده است. پس از خروج دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، تلاش‌های دیپلماتیک برای یافتن راه‌حل جدید ادامه یافته، اما موضع‌گیری‌های اخیر رهبران دو کشور نشان از عمق اختلاف‌نظرها دارد.
موضع رهبری ایران در قبال پیشنهاد آمریکا
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، پیشنهاد اخیر آمریکا درباره برنامه هسته‌ای ایران را «مخالف با منافع ملی» کشور خواند.
ایران و آمریکا، دو دشمن دیرینه، تاکنون پنج دور مذاکره از ماه آوریل برگزار کرده‌اند تا جایگزینی برای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بیابند؛ توافقی که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد.
ایران روز شنبه اعلام کرد که برخی بندهای پیشنهاد جدید آمریکا را از طریق میانجی‌های عمانی دریافت کرده، اما هنوز جزئیات این طرح علنی نشده است.
رهبر انقلاب اسلامی در سخنانی تلویزیونی گفت: «پیشنهاد هسته‌ای ارائه‌شده از سوی آمریکایی‌ها، صددرصد با آرمان‌های انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ در تضاد است.»
خامنه‌ای تأکید کرد: «استقلال یعنی این‌که منتظر چراغ سبز آمریکا یا کشورهای مشابه نباشیم.»
محور اصلی اختلاف: غنی‌سازی اورانیوم
موضوع غنی‌سازی اورانیوم همچنان یکی از اصلی‌ترین محورهای اختلاف میان تهران و واشنگتن است.
ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، روز دوشنبه اعلام کرد که دولت او با هرگونه غنی‌سازی توسط ایران مخالف است؛ در حالی که تهران بر حق خود در چارچوب معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) پافشاری می‌کند.
رهبر انقلاب در این باره گفت: «غنی‌سازی، کلید برنامه هسته‌ای ایران است و آمریکا هیچ حقی برای دخالت در این مسئله ندارد.»
گزارش آژانس و وضعیت فعلی همکاری
در حالی که مذاکرات ادامه دارد، همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کمتر از سطح مطلوب ارزیابی شده است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد ایران، روز دوشنبه در قاهره با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دیدار و گفت‌وگو کرد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش سه‌ماهه اخیر خود که هفته گذشته منتشر شد، اعلام کرد ایران میزان تولید اورانیوم با غنای بالا را افزایش داده است.
در گزارشی جداگانه، آژانس از همکاری ایران ابراز نارضایتی کرده و به‌ویژه عملکرد تهران را در پاسخ‌گویی به سؤالات مربوط به کشف مواد هسته‌ای در سایت‌های اعلام‌نشده، ناکافی دانسته است.
آینده مذاکرات و چالش‌های پیش رو
ایران در حال حاضر اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کند؛ این رقم بسیار بالاتر از سقف ۳.۶۷ درصدی تعیین‌شده در توافق ۲۰۱۵ است، اما همچنان پایین‌تر از سطح ۹۰ درصدی موردنیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای.
این گزارش‌ها پیش از برگزاری نشست دوره‌ای شورای حکام آژانس در وین منتشر شده‌اند؛ نشستی که قرار است در پایان ماه جاری به بررسی فعالیت‌های هسته‌ای ایران بپردازد.
ایالات متحده و شماری از کشورهای غربی همچنان ایران را متهم می‌کنند که در پی دستیابی به توانایی ساخت سلاح هسته‌ای است. ایران اما تأکید دارد که برنامه هسته‌ای‌اش صرفاً اهداف صلح‌آمیز را دنبال می‌کند.
توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، در ازای اعمال محدودیت‌هایی با نظارت سازمان ملل بر برنامه هسته‌ای ایران، کاهش تحریم‌های بین‌المللی را برای تهران به همراه داشت.
دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ با خروج از این توافق، تحریم‌های آمریکا را بازگرداند و از آن زمان با اعمال تحریم‌های ثانویه علیه طرف‌های ثالث، آن‌ها را شدت بخشید.
سه کشور اروپایی عضو توافق—بریتانیا، فرانسه و آلمان—اکنون در حال بررسی امکان فعال‌سازی مکانیزم «بازگشت سریع» تحریم‌ها هستند.
این مکانیزم اجازه می‌دهد تحریم‌های سازمان ملل در صورت نقض توافق از سوی ایران بازگردانده شود؛ فرصتی که طبق توافق تا اکتبر امسال اعتبار دارد.
ایران گزارش آژانس را «نامتوازن» توصیف کرده و مدعی شده که این گزارش بر پایه «اسناد جعلی» ارائه‌شده از سوی اسرائیل، دشمن سرسخت جمهوری اسلامی، تنظیم شده است.
