سرویس خبری ایران من: در پی تحولات اخیر در خاورمیانه و ضربات وارده به شبکه نفوذ ایران در منطقه، جمهوری اسلامی بار دیگر تلاش گسترده‌ای برای تقویت و تجهیز متحدان شبه‌نظامی خود آغاز کرده است. این گزارش به بررسی جدیدترین تحولات در زمینه انتقال تسلیحات ایرانی به گروه‌های نیابتی و واکنش‌های منطقه‌ای به این اقدامات می‌پردازد.
آغاز مجدد روند تسلیح متحدان ایران
ایران بار دیگر روند تسلیح متحدان شبه‌نظامی خود را آغاز کرده است. در پی کشته‌شدن فرماندهان ارشد نظامی‌اش توسط اسرائیل و حملات هوایی آمریکا به تأسیسات هسته‌ای، ایران متحمل ضربات سنگینی شد. با این حال، روند کشف محموله‌های بزرگ و پیچیده تسلیحاتی نشان می‌دهد تهران دور جدیدی از تلاش‌ها برای تجهیز گروه‌های نیابتی خود در سراسر خاورمیانه را آغاز کرده است.
کشف محموله‌های تسلیحاتی در مناطق مختلف
در روزهای گذشته، نیروهای وابسته به دولت رسمی یمن موفق شدند محموله بزرگی از موشک‌ها، قطعات پهپاد و دیگر تجهیزات نظامی را که برای حوثی‌ها ارسال شده بود، در سواحل دریای سرخ رهگیری کنند. همزمان، دولت جدید سوریه اعلام کرد چند محموله تسلیحاتی از جمله راکت‌های گراد را که روی کامیون‌های پرتاب‌گر چندگانه نصب می‌شوند، در مرزهای خود با عراق و لبنان کشف و ضبط کرده است.
ارتش لبنان نیز موفق به شناسایی و توقیف محموله‌هایی از موشک‌های ضدتانک روسی شده که از سوریه به داخل خاک لبنان منتقل شده بودند. این نوع موشک‌ها از جمله تسلیحات مورد علاقه حزب‌الله محسوب می‌شوند.
مایکل نایتس، پژوهشگر ارشد مؤسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک و کارشناس حوزه گروه‌های نیابتی ایران، توضیح می‌دهد که تهران از طریق ارسال موشک به حزب‌الله و انتقال تسلیحات از عراق به سوریه، در حال بازیابی جایگاه نظامی خود در منطقه شام است.
بزرگترین محموله تسلیحات ایرانی برای حوثی‌ها
نیروهای نظامی یمن روز چهارشنبه اعلام کردند بزرگترین محموله موشک‌های ایرانی را که برای حوثی‌ها ارسال شده بود، کشف کرده‌اند. این تسلیحات توسط نیروی مقاومت ملی، یکی از شاخه‌های وابسته به دولت یمن، رهگیری شده است. فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام) نیز این کشف را تأیید کرده و آن را بزرگترین محموله تسلیحات متعارف پیشرفته ایران دانسته که تاکنون توسط این نیرو شناسایی شده؛ محموله‌ای شامل موشک‌های کروز، ضدکشتی و ضدهوایی، کلاهک‌ها، سامانه‌های هدف‌گیری و موتورهای پهپاد به وزن ۷۵۰ تن.
این تجهیزات در یک کشتی موسوم به «دائو» پنهان شده بودند و زیر بار جعلی کولرهای گازی جاسازی شده بودند. در میان اقلام کشف‌شده، موشک‌های ضدکشتی «قادر» ساخت ایران و قطعاتی از سامانه پدافند هوایی «صقر» دیده می‌شود. حوثی‌ها پیش‌تر از این سامانه برای سرنگونی پهپادهای آمریکایی ام‌کیو-۹ ریپر استفاده کرده‌اند.
تا پیش از این، محموله‌های توقیف‌شده توسط دولت‌های یمن و آمریکا عمدتاً شامل سلاح‌های سبک یا قطعات یدکی بودند، نه موشک‌های کامل و آماده به‌کار.
تداوم عملیات علیرغم آتش‌بس
این کشف تنها چند هفته پس از برقراری آتش‌بس صورت گرفته؛ آتش‌بسی که به عملیات هوایی ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران پایان داد. مجموعه‌ای از حملات که بار دیگر ضعف‌های دفاعی ایران را علیرغم زرادخانه موشکی گسترده و شبکه متحدانش آشکار کرد.
آمریکا نیز در این عملیات با حمله به زیرساخت‌های هسته‌ای کلیدی ایران مشارکت داشت. پیش‌تر در بهار، واشینگتن تقریباً دو ماه متوالی مواضع حوثی‌ها را هدف بمباران قرار داد، تا اینکه آتش‌بس برقرار شد. با این حال، این حملات حوثی‌ها را بیش از پیش به دنبال دستیابی به تجهیزات پیشرفته‌تر سوق داد.
محمد الباشا، بنیان‌گذار مؤسسه مشاوره امنیتی «گزارش باشا» مستقر در آمریکا، با اشاره به زمان‌بندی و حجم محموله‌های اخیر گفت که ایران به‌سرعت در حال پر کردن ذخایر تسلیحاتی حوثی‌هاست که در حملات هوایی آمریکا از بین رفته‌اند. او افزود این اقدامات نشان می‌دهد تهران به‌دنبال حفظ سرعت بالای عملیات این گروه در حمله به اهداف اسرائیلی و مختل‌کردن ترافیک دریایی در منطقه است.
در مقابل، اسماعیل باقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، روز پنج‌شنبه هرگونه ادعای ارسال تسلیحات از سوی تهران به یمن را بی‌پایه خواند.
با این حال، شواهد حاکی از آن است که این تلاش‌های تدارکاتی از هم‌اکنون به ثمر نشسته‌اند.
هفته گذشته، نیروهای حوثی با حمله به دو کشتی تجاری در دریای سرخ با استفاده از نارنجک‌اندازهای راکتی، موشک و پهپاد، این کشتی‌ها را غرق کردند. در این حملات، دست‌کم سه خدمه کشته و دیگران به گروگان گرفته شدند. طی هفته‌های اخیر، حوثی‌ها همچنین چندین موشک بالستیک به‌سوی اسرائیل شلیک کرده‌اند، اگرچه بیشتر این موشک‌ها رهگیری شده‌اند.
بررسی‌های صورت‌گرفته روی محموله‌هایی که از جیبوتی ــ کشوری در شرق آفریقا در دهانه دریای سرخ ــ عبور کرده بودند، نشان داد اسناد متعددی به زبان فارسی در آن‌ها وجود داشته که منشأ ایرانی این تسلیحات را تأیید می‌کرد. از جمله این مدارک، راهنمای کاربری دوربین‌های هدایت موشک‌های ضدهوایی و گواهی کیفیت مربوط به بال یکی از موشک‌ها بود که نام یک شرکت ایرانی روی آن دیده می‌شد.
در کنار ارسال تسلیحات به یمن، ایران به‌طور همزمان تلاش گسترده‌ای برای تجهیز دوباره حزب‌الله نیز آغاز کرده است. این گروه شبه‌نظامی پس از تحمل خسارات سنگین ناشی از عملیات نظامی اسرائیل که شامل حملات مخفی، بمباران‌های هوایی و یورش زمینی بود و بیشتر زرادخانه و فرماندهان آن را نابود کرد، در پاییز گذشته ناچار به پذیرش آتش‌بس شد.
مایکل کارداش، رئیس پیشین واحد خنثی‌سازی بمب در پلیس ملی اسرائیل، اظهار داشت طی ماه‌های اخیر نشانه‌های افزایش تلاش‌های قاچاق سلاح از طریق خاک سوریه یا با منشأ سوریه به حزب‌الله مشاهده شده است.
با سقوط رژیم بشار اسد ــ متحد پیشین ایران ــ و جایگزینی آن با دولتی که موضعی خصمانه دارد، مسیرهای سنتی انتقال تسلیحات به‌شدت محدود شده است. به گفته کارداش، که اکنون مسئول تحقیقات مواد منفجره در شرکت امنیتی ترروژنس در اسرائیل است، قاچاقچیان امروز ناچارند محموله‌ها را به‌صورت خرد و در بسته‌های کوچک منتقل کنند؛ در حالی‌که پیش‌تر می‌توانستند سلاح‌ها را با کامیون‌های کامل جابه‌جا کنند.
برای نمونه، در ماه ژوئن، وزارت کشور دولت جدید سوریه اعلام کرد که در یک کامیون حامل خیار، محموله‌ای از موشک‌های ضدتانک کورنت ساخت روسیه را که در مسیر لبنان بود، کشف کرده است. همچنین در ماه مه، شاخه امنیت عمومی سوریه گزارش داد که موشک‌های پدافندی ساخت ایران را در نزدیکی مرز لبنان رهگیری کرده است.
با وجود تلاش‌های گسترده برای جلوگیری از بازسازی زرادخانه آسیب‌دیده حزب‌الله، این گروه مانند حوثی‌ها موفق شده تا حدودی در این مسیر پیش برود. به گفته فردی آگاه از فعالیت‌های این گروه، حزب‌الله بخشی از پهپادها و راکت‌های میان‌برد خود را به‌طور بومی تولید می‌کند و شبکه‌های قاچاق تسلیحات را تا حدی بازسازی کرده است. همچنین توانسته تعدادی موشک کورنت و سایر تسلیحات پیشرفته را به‌صورت قاچاق وارد کند.
