سرویس خبری ایران من: تنش‌های دیپلماتیک میان ایران و آمریکا پس از حملات هوایی اسرائیل به اوج خود رسیده است. وزیر خارجه ایران در گفت‌وگویی اختصاصی با رسانه آمریکایی، موضع جمهوری اسلامی را در قبال مذاکرات آتی و شرایط بازگشت به دیپلماسی تشریح کرده است.
بحران اعتماد پس از حملات اسرائیل
وزیر خارجه ایران در گفت‌وگویی اختصاصی با شبکه NBC News گفت که حمله هوایی اسرائیل به ایران، آن هم تنها چند روز پیش از مذاکرات برنامه‌ریزی‌شده با آمریکا، اعتماد تهران به واشنگتن را برای ورود به گفت‌وگوهای دیپلماتیک به‌شدت متزلزل کرده است.
عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، روز جمعه در پاسخ به سؤال آندریا میچل از NBC درباره احتمال رسیدن به توافق با آمریکا ظرف دو هفته‌ای که ترامپ وعده داده بود، گفت: «همه‌چیز بستگی دارد به اینکه دولت ترامپ چقدر در پی راه‌حل دیپلماتیک باشد و چقدر اراده واقعی برای رسیدن به توافق نشان دهد.»
او با تردید به نیت واشنگتن نگاه کرد و گفت به نظر می‌رسد آمریکا واقعاً به دیپلماسی علاقه‌ای ندارد و مذاکرات را صرفاً بهانه‌ای کرده تا حمله اسرائیل را پنهان کند.
کارولین لویت، سخنگوی کاخ سفید، روز پنج‌شنبه در نشست خبری، پیامی از طرف ترامپ خواند و گفت: «با توجه به احتمال قابل توجه برگزاری مذاکرات با ایران در آینده نزدیک – یا حتی عدم برگزاری آن – رئیس‌جمهور ظرف دو هفته آینده درباره اقدام یا عدم اقدام تصمیم‌گیری خواهد کرد.»
او افزود که ترامپ این ضرب‌الاجل «دو هفته‌ای» را طی دو ماه گذشته بیش از دوازده بار تکرار کرده، اما معمولاً به وعده‌هایش عمل نکرده است.
اسرائیل، متحد دیرینه ایالات متحده، تنها دو روز پیش از ششمین دور مذاکرات برنامه‌ریزی‌شده بین مقام‌های آمریکایی و ایرانی که قرار بود با میانجی‌گری عمان برگزار شود، حملات هوایی خود را علیه ایران آغاز کرد. مقام‌های آمریکایی می‌گویند دولت در این حمله نقشی نداشته است.
عراقچی گفت: «آن‌ها از قبل این سناریو را طراحی کرده بودند و فقط برای سرپوش گذاشتن روی آن، مذاکرات را به راه انداختند. ما دیگر نمی‌دانیم چگونه می‌توان به آن‌ها اعتماد کرد. این کارشان، خیانت به اصل دیپلماسی بود.»
او در این مصاحبه که پس از دیدار با دیپلمات‌های ارشد اروپایی در ژنو انجام شد، تأکید کرد که ایران همچنان آماده مذاکره است، اما پیش‌شرط آن توقف حملات هوایی اسرائیل علیه خاک ایران است.
عراقچی با صراحت گفت: «تا زمانی که تجاوز ادامه داشته باشد، دیگر آماده هیچ‌گونه مذاکره‌ای با آن‌ها نیستیم.»
موضع ایران درباره غنی‌سازی اورانیوم
وزیر خارجه ایران همچنین تصریح کرد که جمهوری اسلامی به خواسته ترامپ برای توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم تن نخواهد داد و این موضع را صراحتاً به استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا، منتقل کرده است.
او گفت: «چند بار به او گفتم که توقف کامل غنی‌سازی، برای ما ممکن نیست.»
عراقچی تأکید کرد که هر کشوری حق دارد برای اهداف صلح‌آمیز به غنی‌سازی اورانیوم بپردازد. او افزود: «این دستاورد حاصل تلاش دانشمندان خودمان است؛ مسئله‌ای که به غرور و کرامت ملی ما گره خورده است.»
درباره استیو ویتکاف، نماینده آمریکا، عراقچی گفت به نظر می‌رسد او قادر نیست وعده‌هایی را که در جلسات قبلی مطرح کرده بود، عملی کند.
او توضیح داد: «فکر می‌کنم آدم محترمی است و می‌شود با او کار کرد، اما متأسفانه هر بار که دیدار می‌کردیم، حرف‌هایش عوض می‌شد. شاید دلیلش این باشد که توان عملی کردن آنچه وعده داده بود را نداشت.»
عراقچی اضافه کرد: «الان بین ما بی‌اعتمادی به‌وجود آمده، چون او هیچ‌کدام از وعده‌هایی را که مطرح کرده بود، اجرا نکرد.»
با این حال، او تأکید کرد که همچنان با ویتکاف در تماس است و گفت: «ما به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم پیام رد و بدل می‌کنیم و تلاش کرده‌ایم مواضع‌مان را توضیح بدهیم تا از سوءتفاهم جلوگیری شود.»
عراقچی افزود: «اما این ارتباط به معنای مذاکره نیست. آن‌ها از ما خواسته‌اند وارد مذاکره شویم، اما ما فقط زمانی مذاکره می‌کنیم که واقعاً مذاکره‌ای در کار باشد، نه دیکته کردن شرایط.»
هشدار درباره پیامدهای نظامی
او همچنین هشدار داد که حتی اگر تأسیسات هسته‌ای ایران هدف بمباران قرار گیرد، «دانشی» که پشت این برنامه وجود دارد از بین نخواهد رفت.
عراقچی گفت: «فرض کنید یکی دو تأسیسات را هم بزنند؛ ما می‌توانیم آن‌ها را دوباره بسازیم. چون دانشش را داریم، فناوری‌اش را خودمان به دست آورده‌ایم. این دانش برگشت‌ناپذیر است و با بمب نابود نمی‌شود.»
او همچنین تصریح کرد که اگر ترامپ تصمیم به حمله نظامی علیه ایران بگیرد، تهران حق پاسخ‌گویی را برای خود محفوظ می‌داند؛ همان‌طور که در واکنش به حمله اسرائیل چنین کرد.
عراقچی گفت: «وقتی جنگ آغاز شود، هر دو طرف به هم حمله می‌کنند. این موضوع کاملاً طبیعی است. دفاع از خود، حقی است که هر کشوری به‌درستی از آن برخوردار است.»
عراقچی هشدار داد: «اگر آمریکا به اسرائیل در این حملات بپیوندد، ما هم همان واکنش را نشان خواهیم داد.»
او در واکنش به تهدید اسرائیل مبنی بر هدف قرار دادن رهبر جمهوری اسلامی، آیت‌الله علی خامنه‌ای، گفت: «چنین اقدامی بزرگ‌ترین جنایتی خواهد بود که می‌توانند مرتکب شوند؛ البته من معتقدم هرگز توان انجامش را نخواهند داشت.»
رهبر ایران که از سال ۱۹۸۹ در رأس قدرت است، بالاترین مقام سیاسی جمهوری اسلامی به‌شمار می‌آید؛ جایگاهی انتصابی که قدرتش از رئیس‌جمهور و مجلس فراتر است و می‌تواند تصمیمات نهایی را به‌تنهایی اتخاذ کند.
عراقچی درباره جایگاه آیت‌الله خامنه‌ای گفت: «ایشان میلیون‌ها پیرو دارد، نه فقط در ایران بلکه در کشورهای دیگر هم.»
دونالد ترامپ گفته است که آمریکا از محل اقامت رهبر ایران مطلع است، اما فعلاً قصد هدف قرار دادن او را ندارد.
در پاسخ به این اظهارات، عراقچی گفت: «من این حرف را بیشتر توهین می‌دانم تا تهدید. واقعاً متعجبم که رئیس‌جمهور کشوری که خودش را ابرقدرت می‌نامد، چطور می‌تواند چنین سخنانی بر زبان بیاورد. ما همیشه با احترام درباره رئیس‌جمهور ترامپ صحبت کرده‌ایم.»
او تأکید کرد: «بدیهی است که نحوه صحبت او درباره رهبر ما کاملاً غیرقابل قبول است.»
راه بازگشت به دیپلماسی
برای بازگشت به مذاکرات، عراقچی گفت واشنگتن فقط باید به تل‌آویو پیام دهد تا حملات را متوقف کند.
او توضیح داد: «اگر آمریکایی‌ها واقعاً قصد دارند به مسیر دیپلماسی برگردند، فقط کافی‌ست از واشنگتن یک تماس تلفنی به اسرائیل گرفته شود و همه چیز متوقف شود. آن‌ها می‌توانند این وضعیت را خیلی سریع کنترل کنند، و در آن صورت ما هم دوباره گزینه دیپلماسی را بررسی خواهیم کرد.»
ترامپ و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، احتمال فروپاشی جمهوری اسلامی را در نتیجه بمباران‌های اسرائیل مطرح کرده‌اند. اما عراقچی یادآوری کرد که ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷، یک جنگ هشت‌ساله با عراق را پشت سر گذاشته و امروز هم آماده مقاومت در برابر تهدیدهای جدید است.
عراقچی ابراز امیدواری کرد که رئیس‌جمهور آمریکا درک درستی از پیشینه ایرانیان و حس غرور و کرامت ملت ایران داشته باشد. او گفت: «ایرانی‌ها سابقه‌ای دیرینه در حفظ استقلال دارند.»
او افزود: «ما ملتی بزرگ هستیم. هزاران سال است که در این سرزمین زندگی می‌کنیم و هرگز زیر سلطه هیچ قدرتی نبوده‌ایم. همیشه مستقل بوده‌ایم. ما زادگاه تمدن پارسی هستیم. چنین میراثی قابل بمباران نیست.»
عراقچی، که از دیپلمات‌های باسابقه ایران به‌شمار می‌رود، یکی از اعضای اصلی تیم مذاکره‌کننده در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود؛ توافقی که برنامه هسته‌ای ایران را در ازای کاهش تحریم‌های آمریکا و جامعه جهانی محدود می‌کرد. اما دولت ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش از این توافق خارج شد.
