سرویس خبری ایران من: تنشهای اخیر میان ایران و اسرائیل به مرحلهای حساس رسیده که منطقه خاورمیانه را در آستانه درگیری گسترده قرار داده است. حملات متقابل و تبادل تهدیدات، نگرانیهای جدی درباره امنیت منطقهای و بینالمللی را برانگیخته است.
آغاز درگیری و حملات متقابل
پس از حمله تلافیجویانه ایران، اسرائیل با تهدیدی تند اعلام کرد: «تهران را به آتش میکشیم». روز شنبه، درگیری میان ایران و اسرائیل به تبادل موشک و حملات هوایی انجامید؛ تنها یک روز پس از آنکه اسرائیل عملیات گستردهای را علیه ایران آغاز کرد، فرماندهان نظامی و دانشمندان هستهای را هدف قرار داد و تأسیسات هستهای را بمباران کرد؛ اقدامی که به گفته مقامهای اسرائیلی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی انجام شد.
تلفات و خسارات در هر دو طرف
در تهران، تلویزیون دولتی اعلام کرد که دستکم ۶۰ نفر از جمله ۲۰ کودک در حمله به یک مجتمع مسکونی جان خود را از دست دادند و گزارشهایی از حملات هوایی دیگر در سراسر کشور منتشر شد. اسرائیل اعلام کرد که بیش از ۱۵۰ هدف را مورد حمله قرار داده است.
در اسرائیل، آژیرهای خطر مردم را به پناهگاهها کشاندند. در حالی که آسمان توسط موجی از موشکها شکافته میشد، سامانههای دفاعی تلاش میکردند آنها را رهگیری کنند. به گفته مقامهای رسمی، در جریان این حملات دستکم سه نفر در اسرائیل کشته شدند. یکی از مقامهای اسرائیلی اعلام کرد ایران در چهار موج، حدود ۲۰۰ موشک بالستیک شلیک کرده است.
موضع آمریکا و نگرانیهای بینالمللی
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، ضمن حمایت از حمله اسرائیل، هشدار داد که اگر ایران فوراً با کاهش جدی در برنامه هستهایاش موافقت نکند ـ خواستهای که قرار بود در مذاکرات یکشنبه مطرح شود ـ با پیامدهای بسیار سختتری روبرو خواهد شد. همزمان با اعلام اسرائیل مبنی بر اینکه عملیات نظامی ممکن است هفتهها ادامه یابد، و فراخوان غیرمستقیم به مردم ایران برای شورش علیه حاکمان مذهبیشان، نگرانیها درباره گسترش آتش در منطقه که ممکن است پای قدرتهای جهانی را هم به میدان بکشاند، افزایش یافته است. آمریکا، به عنوان متحد اصلی اسرائیل، در رهگیری موشکهای ایرانی به تلآویو کمک کرده است. دو مقام آمریکایی این موضوع را تأیید کردهاند. یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل، هشدار داد: «اگر (آیتالله علی) خامنهای به شلیک موشک به مناطق مسکونی اسرائیل ادامه دهد، تهران را به آتش میکشیم.»
ابعاد هستهای و مسائل منطقهای
ایران وعده داده بود که حمله مرگبار اسرائیل در روز جمعه را تلافی کند؛ حملهای که به گفته مقامهای تهران، زیرساختهای هستهای و فرماندهی نظامی کشور را هدف قرار داد. ایران همچنین به متحدان منطقهای اسرائیل هشدار داده است که در صورت مشارکت در رهگیری موشکهای ایرانی، پایگاههای نظامی آنها نیز هدف حمله قرار خواهد گرفت. این هشدار از سوی رسانههای دولتی ایران اعلام شده است. با این حال، جنگ ۲۰ ماهه در غزه و درگیریهای سال گذشته در لبنان، قویترین نیروهای نیابتی تهران در منطقه ـ یعنی حماس در غزه و حزبالله در لبنان ـ را بهشدت تضعیف کرده و گزینههای تلافیجویانه ایران را محدود کرده است.
کشورهای عربی حوزه خلیج فارس که سالهاست به ایران بیاعتمادند اما از کشیده شدن به درگیری گسترده نگراناند، خواستار خویشتنداری شدهاند. نگرانی از اختلال در صادرات نفت از این منطقه، باعث شد بهای نفت خام در روز جمعه حدود ۷ درصد افزایش یابد. اسماعیل کوثری، نماینده مجلس و از فرماندهان پیشین سپاه پاسداران، اعلام کرد که ایران بهطور جدی در حال بررسی بستن تنگه هرمز است؛ مسیر کلیدی خروج نفت از خلیج فارس.
شب انفجار، ترس و وحشت در اسرائیل و ایران رقم خورد. به گفته مقامهای اسرائیلی، ایران در حمله شبانه خود صدها موشک بالستیک و پهپاد پرتاب کرد. سرویسهای اورژانس از کشته شدن سه نفر، از جمله یک زن و یک مرد، و زخمی شدن دهها نفر خبر دادند. در ریشون لتسیون، واقع در جنوب تلآویو، نیروهای امدادی موفق شدند نوزادی را از میان آوار خانهای که بر اثر اصابت موشک تخریب شده بود نجات دهند. تصاویر ویدئویی نشان میداد که امدادگران در حال جستوجوی زیر آوار هستند. در منطقه رامتگان، در نزدیکی فرودگاه بنگوریون، زنی به نام لیندا گرینفلد از تجربه وحشتناک خود گفت: «در پناهگاه بودیم که ناگهان صدای انفجار مهیبی شنیدیم. واقعاً وحشتناک بود.»
ارتش اسرائیل اعلام کرد موشکهای زمین به زمین و پهپادهای ایرانی را رهگیری کرده و همچنین از شلیک دو راکت از غزه خبر داد. در ایران، دو روز حملات اسرائیل به تخریب ساختمانهای مسکونی انجامید؛ حملاتی که علاوه بر هدف قرار دادن دانشمندان و مقامهای ارشد در خواب، جان خانوادهها و همسایگان را هم گرفت. ایران اعلام کرد در روز نخست حمله، ۷۸ نفر کشته شدند و در روز دوم نیز دهها نفر دیگر جان باختند؛ از جمله زمانی که یک موشک، برج ۱۴ طبقهای مسکونی در تهران را بهطور کامل ویران کرد. تلویزیون دولتی اعلام کرد که احتمال میرود دستکم ۶۰ نفر در این حمله کشته شده باشند، هرچند این آمار هنوز بهطور رسمی تأیید نشده است.
تصاویر پخششده، ساختمانی را نشان میدادند که کاملاً فرو ریخته و بخشهایی از طبقات بالایی آن به درون خیابان سقوط کرده بودند؛ در حالی که قطعات بزرگ بتنی از ساختمان مجاور آویزان مانده بودند. محسن صالحی، ساکن ۴۵ ساله تهران، در گفتوگو با خبرگزاری وانا گفت: «حمله هوایی شبانه ما را از خواب پراند. دود و غبار تمام خانه را گرفته بود، نمیتوانستیم نفس بکشیم.» به گزارش خبرگزاری فارس، دو پرتابه به فرودگاه مهرآباد در پایتخت ـ که هم کاربرد نظامی دارد و هم غیرنظامی ـ اصابت کردهاند. پس از آسیبهای گسترده به سامانههای دفاع هوایی ایران، تومر بار، فرمانده نیروی هوایی اسرائیل، اعلام کرد: «اکنون مسیر بهسوی ایران باز شده است.»
برای مقابله با هرگونه تشدید احتمالی درگیریها، نیروهای ذخیره در سراسر اسرائیل مستقر شدهاند. به گزارش رادیو ارتش، یگانهایی در مرزهای لبنان و اردن نیز مستقر شدهاند. تأسیسات هستهای ایران آسیب دیدهاند.
اسرائیل برنامه هستهای ایران را تهدیدی مستقیم برای موجودیت خود میداند و میگوید بمباران اخیر برای جلوگیری از ورود این برنامه به مراحل نهایی تولید سلاح طراحی شده بود. یکی از مقامات نظامی اسرائیل روز شنبه اعلام کرد که در حملات اخیر، تأسیسات هستهای ایران در نطنز و اصفهان بهشدت آسیب دیدهاند، اما هنوز هیچ عملیاتی در سایت غنیسازی فردو انجام نشده است. او همچنین گفت که اسرائیل «بالاترین فرماندهان نظامی ایران را از میان برداشته» و ۹ دانشمند هستهای را که از مهرههای کلیدی علمی و فنی برنامه هستهای محسوب میشدند، کشته است.
تهران تأکید دارد که برنامه هستهایاش کاملاً صلحآمیز است و با تعهدات ایران در چارچوب پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) هماهنگی دارد و قصدی برای ساخت بمب اتمی ندارد. با این حال، ایران در مواردی بخشهایی از فعالیتهای هستهای خود را از دید بازرسان بینالمللی پنهان کرده است و آژانس بینالمللی انرژی اتمی، روز پنجشنبه این موضوع را نقض تعهدات ایران در چارچوب NPT اعلام کرد. گفتوگوهای ایران و آمریکا برای حل مناقشه هستهای در سال جاری با دشواریهایی مواجه شده است.
جلسه بعدی برای روز یکشنبه برنامهریزی شده، اما تهران با وجود اینکه کنارهگیری رسمی را رد کرده، اشاره کرده که ممکن است در آن شرکت نکند. رسانههای دولتی به نقل از اسماعیل باقری، سخنگوی وزارت خارجه ایران، نوشتند: «رفتار طرف مقابل (آمریکا) بهگونهای بوده که ادامه گفتوگوها را بیمعنا کرده است. هنوز تصمیم نهایی درباره جلسه روز یکشنبه اتخاذ نشده است.»