سرویس خبری ایران من: چهار کشور غربی قطعنامه‌ای علیه برنامه هسته‌ای ایران تصویب کردند. این کشورها ایران را به عدم همکاری با آژانس متهم می‌کنند. ایران اقدامات متقابلی را آغاز کرده است. این تحولات تنش‌های هسته‌ای را تشدید می‌کند.
موضع کشورهای غربی در برابر برنامه هسته‌ای ایران
به گزارش ایران من، وزارت امور خارجه انگلیس روز پنجشنبه نسخه‌ای از این بیانیه را منتشر کرد. این بیانیه ادعا می‌کند: «آژانس نمی‌تواند اطمینان ارائه دهد که برنامه هسته‌ای ایران صرفاً صلح‌آمیز است». دلیل این ادعا را ناتوانی بلندمدت ایران در همکاری برای حل مسائل عنوان کرده‌اند.
بیانیه اضافه می‌کند که ایران از سال ۲۰۱۹ فرصت کامل داشته است. آژانس پرسش‌هایی مطرح کرده که به تعهدات حقوقی اصلی ایران در چارچوب توافق‌نامه جامع پادمانی مربوط می‌شود. ایران باید توضیحات لازم و معتبر فنی ارائه می‌داد. با این حال، ایران علیرغم درخواست‌های مکرر شورای حکام از سال ۲۰۲۰ تاکنون از تعامل سازنده خودداری کرده است.
ادعاهای مربوط به گزارش آژانس
این کشورها به گزارش جهت‌دار و سیاسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی استناد کردند. آن‌ها درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان ادعا کردند: «مدیرکل گروسی ارزیابی جامع و به‌روزشده‌ای ارائه داده است». شورا این ارزیابی را درخواست کرده بود. این ارزیابی احتمال وجود یا استفاده از مواد هسته‌ای اعلام‌نشده را بررسی می‌کند.
ارتباط این مسائل با برنامه هسته‌ای ایران در گذشته و حال مورد بحث قرار گرفته است. گزارش توانایی آژانس در راستی‌آزمایی تعهدات پادمانی ایران را بررسی کرده است. بیانیه ادعا می‌کند که گزارش مدیرکل نشان می‌دهد مسائل پادمانی باقی‌مانده در ایران گسترده هستند.
این مسائل ارتباطی با فعالیت‌های گذشته هسته‌ای ایران دارند. بیانیه مدعی است که ایران در برخورد با کار آژانس مانع‌تراشی کرده است. همچنین ایران در اجرای توافق‌نامه جامع پادمانی پنهان‌کاری، فریب و سردرگمی ایجاد کرده است.
محتوای قطعنامه و واکنش ایران
بیانیه به برخی محورهای گزارش آژانس اشاره می‌کند. مدیرکل به دلیل عدم همکاری ایران نمی‌تواند احتمال وجود مواد هسته‌ای کنترل‌نشده را رد کند. آژانس نمی‌تواند اطمینان دهد که برنامه هسته‌ای ایران صرفاً صلح‌آمیز است. بیانیه می‌گوید: «این یافته‌های جدی باید ما را به تأمل وادارند».
انگلیس، فرانسه، آلمان و ایالات متحده در ادامه مدعی شدند که قطعنامه‌ای به شورا ارائه کرده‌اند. این قطعنامه ایران را در وضعیت عدم پایبندی به توافق‌نامه جامع پادمانی قرار می‌دهد. مسائل مطرح‌شده توسط مدیرکل و عدم همکاری مداوم ایران دلیل این اقدام عنوان شده است.
بیانیه ادعا می‌کند که این قطعنامه زمان و محتوای گزارشی را به تعویق می‌اندازد. شورا باید این گزارش را طبق اساسنامه آژانس تهیه کند. آن‌ها ابراز امیدواری کردند که ایران از این فرصت نهایی استفاده کند. ایران باید برای همکاری کامل و فوری با آژانس اقدام کند.
مدیرکل باید بتواند گزارش دهد که این مسائل روشن و حل‌وفصل شده‌اند. شورا نیز باید سریعاً تصمیم بگیرد که عدم انطباق ایران جبران شده است.
توجیه اقدام چهار کشور غربی
چهار کشور غربی بدون اشاره به نقش آمریکا در خروج یک‌جانبه از برجام ادعاهایی مطرح کردند. آن‌ها مقصران اصلی مشکلات کنونی اجرای این توافق را نادیده گرفتند. این کشورها ادعا کردند: «شورای حکام طی شش سال گذشته به ایران فرصت کافی داده است». ایران باید به سؤالات مربوط به مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده پاسخ می‌داد.
آن‌ها اعتقاد قوی خود را اعلام کردند که همه کشورهای عضو آژانس باید همکاری کنند. این همکاری برای حفظ تمامیت نظام پادمانی آژانس و رژیم عدم اشاعه ضروری است. این مسئولیت مشترک شامل پاسخ‌گو نگه‌داشتن کشورها نسبت به تعهداتشان می‌شود. تعهدات تحت توافق‌نامه‌های پادمانی ان‌پی‌تی نیز در این دسته قرار می‌گیرد.
بیانیه به‌صراحت اعلام می‌کند: «واقعیت‌ها روشن است، مبنای حقوقی محکم است». این اقدام مدت‌هاست که باید انجام می‌شد. به همین دلیل آن‌ها قویاً از همه اعضای شورا می‌خواهند از این قطعنامه مهم حمایت کنند.
آن‌ها در تلاش برای توجیه این اقدام مخرب مدعی شدند که درک می‌کنند سؤالاتی وجود دارد. این سؤالات درباره تأثیر قطعنامه بر تلاش‌های دیپلماتیک جداگانه با ایران مطرح شده است. اما اساسنامه آژانس به‌صراحت درباره صلاحیت شورا سخن گفته است. شورا می‌تواند اقدام کند و عدم پایبندی کشورها به تعهدات پادمانی‌شان را اعلام کند.
تعهد حقوقی الزام‌آور ایران به اجرای توافق‌نامه جامع پادمانی نمی‌تواند تابع ملاحظات سیاسی جداگانه باشد. آن‌ها ادعا کردند که این قطعنامه تلاش‌های دیپلماتیک با ایران را تضعیف نمی‌کند. بلکه آن‌ها را تقویت خواهد کرد.
این قطعنامه بر اهمیت همکاری کامل ایران با آژانس تأکید دارد. اجرای کامل تعهدات قانونی پادمانی نیز مورد تأکید قرار گرفته است. این موارد پایه لازم برای هر توافق پایدار محسوب می‌شوند. این توافق باید در پاسخ به نگرانی‌های بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای ایران باشد. گزارش جامع مدیرکل نیز این نکته اساسی را تکرار می‌کند.
بیانیه ادامه داده است: «این قطعنامه اقدامی برای تشدید تنش از سوی شورا نیست». بلکه اذعان به واقعیت حقوقی و عینیِ عدم پایبندی ایران به توافق‌نامه جامع پادمانی است. این وضعیت پس از سال‌ها تلاش گسترده مدیرکل و دبیرخانه شکل گرفته است. آن‌ها برای حل سؤالات بنیادی درباره مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده در ایران تلاش کرده‌اند.
بیانیه نتیجه‌گیری می‌کند: «این ایران است که شورا را وادار به این اقدام کرده، نه به‌عکس».
شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ساعاتی پیش اقدام کرد. این شورا قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی را تصویب کرد. فرانسه، انگلیس و آلمان با همراهی آمریکا این قطعنامه را علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان ارائه دادند.
این قطعنامه بدون اشاره به همکاری‌های همیشگی و گسترده جمهوری اسلامی ایران با آژانس تهیه شده است. تهران در این قطعنامه به عدم پایبندی به تعهدات پادمانی متهم شده است.
کشورهای عضو گروه موسوم به «همفکر» پیش از آغاز رأی‌گیری اقدام کردند. آن‌ها در بیانیه‌ای مشترک هشدار دادند که ادعاهای مطرح‌شده در این قطعنامه فاقد مبنای واقعی و حقوقی است. خطر آن وجود دارد که روند حل‌وفصل موضوع هسته‌ای ایران از چارچوب آژانس خارج شود.
جمهوری اسلامی ایران نیز پیش‌تر هشدار داده بود که هرگونه اقدام نسنجیده در شورای حکام با پاسخ قاطع مواجه خواهد شد. بر همین اساس، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و سازمان انرژی اتمی اقدام کردند. آن‌ها در بیانیه‌ای مشترک، اقدام آمریکا و سه کشور اروپایی در تصویب این قطعنامه را محکوم کردند.
این بیانیه این اقدام را استفاده ابزاری مجدد از شورای حکام دانست. این استفاده بر اغراض سیاسی مبتنی است و فاقد مبنای فنی و حقوقی می‌باشد.
این بیانیه بر پایه اعلام کرد که رئیس سازمان انرژی اتمی ایران دستورات لازم را صادر کرده است. این دستورات برای راه‌اندازی یک مرکز جدید غنی‌سازی در مکانی امن صادر شده است. همچنین جایگزینی ماشین‌های نسل اول در مرکز غنی‌سازی شهید دکتر علیمحمدی (فردو) با ماشین‌های پیشرفته نسل ششم در دستور کار قرار گرفته است.
اقدامات تکمیلی دیگری نیز در دست بررسی است که در زمان مناسب اعلام خواهد شد.
