سرویس خبری ایران من: در حالی که دولت ترامپ تلاش می‌کند راه‌حل دیپلماتیک برای بحران هسته‌ای ایران پیدا کند، جنگ پنهان درون حزب جمهوری‌خواه بین طرفداران حمله نظامی و حامیان مذاکره به اوج خود رسیده است. این کشمکش نه‌تنها آینده سیاست خارجی آمریکا را تعیین خواهد کرد، بلکه ممکن است تعادل قدرت در خاورمیانه را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
جدال درونی جمهوری‌خواهان بر سر ایران
جدال درونی میان جمهوری‌خواهان برای قانع‌کردن ترامپ به حمله نظامی علیه ایران بالا گرفته است. گروهی پرنفوذ از جمهوری‌خواهان تندرو پشت‌پرده کمپینی به راه انداخته‌اند تا نه‌تنها مانع ادامه مذاکرات هسته‌ای دولت ترامپ با ایران شوند، بلکه او را وادار کنند تا از حمله احتمالی اسرائیل به تهران حمایت کند. این تلاش‌ها زنگ خطر را برای ترامپ و تیم نزدیکش به صدا درآورده و آن‌ها نیز ضدحمله‌ای را برای حفظ مسیر دیپلماتیک رئیس‌جمهور آغاز کرده‌اند.
چهارشنبه گذشته، در ضیافت ناهار خصوصی در کاخ سفید، مارک لوین، مجری مشهور محافظه‌کار، به ترامپ گفت که ایران فقط چند روز با ساخت بمب هسته‌ای فاصله دارد. ادعایی که تیم اطلاعاتی ترامپ صحت آن را رد کرده است. لوین از رئیس‌جمهور خواست به اسرائیل اجازه دهد به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله کند، اما ترامپ پیش‌تر به نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، هشدار داده بود که چنین اقدامی می‌تواند تلاش‌های دیپلماتیک را از بین ببرد.
نبرد رسانه‌ای و لابی‌گری پشت‌پرده
لوین هم‌زمان حمله‌ای علنی علیه استیو ویتکوف، دوست قدیمی ترامپ و فرستاده ویژه او در مذاکرات، به راه انداخته؛ ویتکوف نیز در همان جلسه حضور داشت. آیک پرلماتر، سرمایه‌دار قدرتمند جمهوری‌خواه و مدیر سابق مارول که رابطه نزدیکی با ویتکوف دارد، نیز در این نشست شرکت کرده بود. در جبهه‌ای دیگر، هواداران سرسخت ترامپ در جنبش مگا با نگرانی نظاره‌گر موضع‌گیری رسانه‌های متعلق به روپرت مرداک، به‌ویژه نیویورک پست هستند. این رسانه‌ها حملاتی را علیه ویتکوف ترتیب داده‌اند و حتی او را در یک گزارش «بلندگوی قطر» خوانده‌اند. این اتهامات باعث خشم برخی افراد نزدیک به ترامپ شده که آن را تلاشی برای تضعیف روند مذاکرات می‌دانند. در همین حال، مرداک در محافل خصوصی از نقش و عملکرد ویتکوف در روند مذاکرات ابراز نارضایتی کرده است.
یکی از مقامات ارشد دولت در گفت‌وگو با پولیتیکو گفت: «برخی‌ها می‌خواهند رئیس‌جمهور را به تصمیمی وادار کنند که با خواسته او همخوانی ندارد. در واقع شاهد نبردی آشکار میان لابی جنگ با ایران و کسانی هستیم که با رویکرد دیپلماتیک رئیس‌جمهور همسو هستند. کسانی که باور دارند او توانست طرف مقابل را پای میز مذاکره بکشاند.» این لابی‌گری به شکل کم‌سابقه‌ای باعث شد متحدان ترامپ از رویکرد دیپلماتیک او و استیو ویتکوف دفاع کنند. تنها چند ساعت پس از دیدار لوین با رئیس‌جمهور، تاکر کارلسون ـ که به نظر می‌رسد از محتوای جلسه مطلع شده بود ـ در پلتفرم ایکس (توییتر سابق) لوین را متهم کرد که در تلاش است آمریکا را وارد جنگ کند.
کارلسون در توییتی نوشت: «هیچ سند معتبری وجود ندارد که نشان دهد ایران در حال ساخت بمب هسته‌ای است یا چنین برنامه‌ای دارد. پس چرا مارک لوین بار دیگر درباره سلاح‌های کشتار جمعی هیاهو به راه انداخته؟ چون می‌خواهد توجه‌ها را از هدف اصلی‌اش منحرف کند؛ هدفی به‌نام تغییر رژیم. یعنی فرستادن جوانان آمریکایی به خاورمیانه برای سرنگونی یک حکومت دیگر.»
شکاف در حزب جمهوری‌خواه و موضع ترامپ
کشمکش‌های پشت‌پرده و درگیری‌های علنی، شکاف عمیقی را در حزب جمهوری‌خواه بر سر سیاست خارجی آمریکا نمایان کرده‌اند؛ آن‌هم تنها چند ماه پس از آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ. در حالی که بسیاری از جمهوری‌خواهان تندرو نسبت به تلاش‌های دیپلماتیک استیو ویتکوف با تردید نگاه می‌کنند، جناح میانه‌روتر حزب بر کاهش تنش با ایران تأکید دارد. ترامپ، که با شعار پایان‌دادن به ماجراجویی‌ها و جنگ‌های بی‌پایان آمریکا در خارج از کشور رأی آورده، اکنون در میانه این دو جبهه قرار گرفته است. برخی متحدان نزدیک او معتقدند ترامپ بر موضع خود ایستاده و حتی ممکن است فشارهای فعلی او را خسته و دل‌زده کرده باشند.
یکی از چهره‌های مورد اعتماد ترامپ گفته: «لوین و مرداک مدام به او فشار می‌آورند. ولی به‌نظرم این فشارها نتیجه معکوس دارد. من ترامپ را می‌شناسم. اگر تصمیمش را گرفته باشد، فشار مستقیم فقط باعث می‌شود عقب‌نشینی کند. برای تأثیرگذاری، باید بعداً از زاویه‌ای دیگر وارد شد.» کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید، به پولیتیکو گفت: «رئیس‌جمهور همیشه آماده است تا نظرات مختلف را در هر موضوعی بشنود، اما در نهایت این خود اوست که تصمیم می‌گیرد.» او در ادامه افزود: «در مورد ایران، رئیس‌جمهور ترامپ موضع روشنی دارد. او ترجیح می‌دهد مسیر دیپلماسی را دنبال کند و به توافقی دست یابد. اما اگر ایران مسیر توافق را غیرممکن کند، ترامپ گزینه‌های دیگری را هم روی میز دارد.»
ترامپ روز دوشنبه بعدازظهر در جمع خبرنگاران درباره احتمال توافق با ایران ابراز تردید کرد. او گفت که دولتش قرار است پنجشنبه آینده وارد دور نهایی مذاکرات شود، اما افزود: «ایرانی‌ها فقط خواسته‌هایی مطرح می‌کنند که نمی‌توانیم برآورده کنیم.» ترامپ توضیح داد: «آن‌ها نمی‌خواهند امتیازهایی بدهند که باید بدهند. مثلاً می‌خواهند غنی‌سازی داشته باشند. ولی ما دقیقاً خلاف این را می‌خواهیم. هنوز با ما همراه نشده‌اند. متأسفم که این را می‌گویم، چون جایگزینش می‌تواند خیلی خطرناک باشد.»
در حالی که هر دو جناح تمایل دارند وضعیت را به‌صورت دوگانه ـ توافق یا جنگ ـ مطرح کنند، اما واقعیت پیچیده‌تر از این دو گزینه است. اگر مذاکرات شکست بخورد، احتمال اقدام نظامی آمریکا، اسرائیل یا هر دو علیه ایران افزایش خواهد یافت. با این حال، ایالات متحده می‌تواند به‌سرعت فشارهای اقتصادی را افزایش دهد تا شاید ایران دوباره به میز مذاکره بازگردد؛ راهبردی که برخی جمهوری‌خواهان از هم‌اکنون در پشت‌پرده دنبال می‌کنند. در مورد حامیان حمله نظامی به تأسیسات ایران، بسیاری از کارشناسان نظامی و هسته‌ای هشدار داده‌اند که چنین حمله‌ای احتمالاً فقط موجب عقب‌افتادن موقتی برنامه هسته‌ای ایران خواهد شد، نه نابودی کامل آن.
چهره‌های برجسته جریان مگا، از چارلی کرک گرفته تا جک پوسوبیک، از جایگاه عمومی خود برای حمایت از رویکرد دیپلماتیک استفاده کرده‌اند. آن‌ها ترامپ را تشویق می‌کنند تا به مذاکرات پایبند بماند و در برابر آنچه خطر کشیده شدن آمریکا به جنگی به نفع اسرائیل می‌دانند، مقاومت کند. جی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور و شاید بانفوذترین چهره جناح ضدجنگ در حزب جمهوری‌خواه ـ که ارتباط نزدیکی با بسیاری از فعالان آنلاین مگا دارد ـ نیز وارد میدان شده است. او بلافاصله پس از دیدار لوین با ترامپ، در گفت‌وگویی پادکستی با تئو ون، از ویتکوف دفاع کرد.
جزئیات مذاکرات و تنش‌های آمریکا-اسرائیل
ویتکوف اخیراً پیشنهادی به ایران ارائه کرده که به این کشور اجازه می‌دهد در سطح پایین اورانیوم غنی‌سازی کند، اما در آینده به بخشی از یک کنسرسیوم منطقه‌ای غنی‌سازی تبدیل شود. ایران روشن کرده که از توانایی غنی‌سازی داخلی خود صرف‌نظر نخواهد کرد، در حالی که ترامپ این موضوع را خط قرمز خود اعلام کرده است. همین موضوع باعث شده ویتکوف به‌دنبال راه‌حلی برای پر کردن این شکاف باشد؛ راه‌حلی که هنوز از سوی ایران به‌طور رسمی پاسخ داده نشده است. یکی از مقامات ارشد دولت درباره این پیشنهاد گفت: «طرح بسیار خلاقانه‌ای است که به هر دو طرف امکان می‌دهد مدعی پیروزی شوند.» قرار است ویتکوف برای ششمین دور مذاکرات روز جمعه یا یکشنبه با عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، دیدار کند.
حامیان اقدام نظامی یا افزایش فشار شدیدتر بر ایران معتقدند اکنون بهترین فرصت در سال‌های اخیر برای حمله است، به‌ویژه بعد از آنکه حملات اسرائیل توان نیروهای نیابتی ایران در منطقه را تضعیف کرده است. مارک دوبوویتز، مدیرعامل اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسی و از منتقدان سرسخت جمهوری اسلامی، معتقد است که بحث‌های عمومی باعث تضعیف این تصور شده که آمریکا آماده حمله یا حمایت از حمله اسرائیل است. او گفته است: «وقتی حمایت از تهدید نظامی معتبر وجود نداشته باشد، هم احتمال دستیابی به یک توافق ضعیف بالا می‌رود و هم احتمال اینکه اسرائیل مجبور شود به‌تنهایی دست به حمله بزند.»
در همین حال، متحدان ترامپ و برخی مقامات دولت که با اقدام نظامی مخالف‌اند، گزارش‌هایی را در رسانه‌های محافظه‌کار دیده‌اند که آن‌ها را نتیجه لابی‌گری شاهین‌های جنگ‌طلب و گروه‌های همسو با اسرائیل می‌دانند. آن‌ها بخش زیادی از هفته گذشته را صرف بی‌اعتبار کردن گزارشی از فاکس نیوز کرده‌اند؛ گزارشی که به نقل از آژانس اطلاعاتی اتریش مدعی شده بود ایران برنامه‌هایی برای تولید سلاح هسته‌ای و سلطه منطقه‌ای دارد. این جنجال‌ها پس از انتشار آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شدت گرفت. بر اساس این گزارش، تهران در سه ماه اخیر ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را به سطحی رسانده که می‌تواند سوخت لازم برای ساخت «تقریباً ۱۰ سلاح» را تأمین کند؛ در حالی که در زمان آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ این مقدار حدود پنج یا شش سلاح بود.
اطلاعات رسمی ایالات متحده تخمین می‌زند که «زمان گریز هسته‌ای» ایران ـ یعنی مدت لازم برای تولید مواد کافی جهت ساخت یک بمب اتم ـ بین یک تا دو هفته است. با این حال، مقامات همچنان معتقدند ایران هنوز تصمیم به ساخت فعالانه سلاح هسته‌ای نگرفته است. اگر ایران واقعاً مسیر ساخت بمب را در پیش بگیرد، کارشناسان و دیپلمات‌ها درباره مدت زمان مورد نیاز برای تسلیح آن اختلاف نظر دارند؛ برخی این مدت را چند ماه می‌دانند و برخی بیش از یک سال. در این میان، یک عامل مهم و مبهم باقی‌مانده: هیچ‌کدام از دو طرف مطمئن نیستند که ترامپ چه تصمیمی خواهد گرفت. یکی از منابع مطلع گفته ترامپ آن‌قدر بر مواضعش پافشاری دارد که حتی مایکل والتز را به‌دلیل همکاری‌اش با اسرائیلی‌ها در زمینه حمله به ایران از سمت مشاور امنیت ملی برکنار کرد.
با این حال، حتی در میان کسانی که از دیپلماسی حمایت می‌کنند، نگرانی‌هایی درباره تغییرات ناگهانی نظر رئیس‌جمهور وجود دارد؛ به‌ویژه اینکه موضع او گاهی بستگی دارد به اینکه آخرین‌بار با چه کسی صحبت کرده باشد. برخی بیم دارند ترامپ ـ که پیش‌تر تهدید به بمباران ایران کرده بود اگر این کشور تسلیم نشود ـ ممکن است تحت تأثیر حرف‌هایی قرار گیرد که از نظر بسیاری صرفاً تاکتیک چانه‌زنی تلقی می‌شود. یکی از افراد نزدیک به تیم مذاکرات گفته: «ترامپ در آنچه می‌خواهد بسیار قاطع است و اجازه داده ویتکوف کارش را بکند. اما بسته به اینکه با چه کسی صحبت کند، ممکن است نظرش کمی جابه‌جا شود.»
برخی از جمهوری‌خواهان تندرو که در پشت‌پرده کمپین فشار فعالیت می‌کنند، معتقدند ترامپ روشن کرده که در صورت لزوم، آمادگی استفاده از نیروی نظامی را دارد. آن‌ها هشدار می‌دهند که تصور «دیپلماسی به هر قیمتی»، اشتباهی است در فهم خواسته‌های واقعی رئیس‌جمهور. مارک لوین اخیراً در یکی از برنامه‌های خود گفت: «خبر خوب این است که دونالد ترامپ یک انزواطلب نیست. او یمن را بمباران کرده، قاسم سلیمانی و ابوبکر بغدادی را از میان برداشته و هر کاری که لازم بوده، انجام داده. اما هنوز هم فشارهایی برای انزواگرایی علیه او وجود دارد.»
فشار و کشمکش میان آمریکا و اسرائیل بر سر موضوع ایران، ماه‌هاست ادامه دارد. اسرائیل در جلسات خصوصی از دولت آمریکا خواسته تا در حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران با آن‌ها همراه شود. اما ترامپ تاکنون این فشارها را مهار کرده است. اوایل ماه مه، وقتی رون درمر، وزیر امور راهبردی اسرائیل و یکی از چهره‌های نزدیک به نتانیاهو، به واشنگتن سفر کرد، ترامپ از او خواست که اسرائیل را از انجام حمله در زمان سفر منطقه‌ای رئیس‌جمهور بازدارد. اواخر همان ماه، ترامپ تلاش دیگر اسرائیل را نیز متوقف کرد. اسرائیلی‌ها به دولت آمریکا گفته‌اند که پنجره زمانی برای اقدام نظامی بسیار محدود است.
تصمیم ترامپ برای ترجیح دیپلماسی به جای گزینه نظامی ـ دست‌کم در مقطع فعلی ـ شکاف فزاینده میان واشنگتن و تل‌آویو را برجسته‌تر کرده است. اقداماتی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش به نفع اسرائیل انجام داد، به او کمک کرده تا در برابر حملات نتانیاهو و دیگرانی که او را به حمایت ناکافی از اسرائیل متهم می‌کنند، مصون بماند. ترامپ اورشلیم را به‌عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت، سفارت آمریکا را به آنجا منتقل کرد، حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را پذیرفت و نقش اصلی را در توافقات ابراهیمی ایفا کرد. اما اکنون دو متحد قدیمی، یعنی آمریکا و اسرائیل، بر سر موضوع ایران دچار اختلاف شده‌اند. حتی پیش از بروز اختلاف نظر بر سر راهبرد مقابله با تهران، مقامات اسرائیلی از اینکه واشنگتن بدون اطلاع دادن به آن‌ها، کمپین نظامی علیه حوثی‌های مورد حمایت ایران را متوقف کرده و همچنین در سفر اخیر رئیس‌جمهور آمریکا به خاورمیانه، بازدید از اسرائیل را از برنامه حذف کرده، به‌شدت ابراز نارضایتی کرده‌اند.
یکی از نزدیکان دیرینه ترامپ می‌گوید: «رئیس‌جمهور اهل جنگ نیست و از آن حمایت نمی‌کند… اما باید بگویم این بچه‌ها [در اسرائیل] هرگز پاسخ منفی را نمی‌پذیرند. به همین دلیل هم هست که روابط بین بیبی (نتانیاهو) و رئیس‌جمهور ترامپ دچار شکاف شده. اسرائیل شرایط را درست نمی‌خواند. جنبش مگا طرفدار عملیات نظامی نیست.»
