سرویس خبری ایران من: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش اخیر خود، یافته‌های مهمی درباره فعالیت‌های هسته‌ای غیراعلام‌شده ایران منتشر کرده است. این گزارش که بر اساس شواهد و مدارک مختلف تهیه شده، جزئیات تازه‌ای از آزمایش‌های انفجاری و تجهیزات هسته‌ای ایران را فاش می‌کند.
آزمایش‌های انفجار درونی ایران
گزارش ویژه اخیر آژانس درباره موارد نقض تعهدات هسته‌ای از سوی ایران، جزئیات مهمی را فاش کرده؛ از جمله انجام چندین آزمایش انفجار درونی که مهارتی کلیدی در مسیر ساخت بمب اتم محسوب می‌شود. این نوع آزمایش‌ها هیچ‌گونه کاربرد غیرنظامی در حوزه هسته‌ای ندارند.
نکته قابل‌تأمل اینکه اگرچه بیشتر این فعالیت‌ها به دو دهه پیش بازمی‌گردد، اما نگهداری دقیق اسناد توسط ایران به این معناست که پیشرفت‌های آن دوران همچنان می‌تواند در سال ۲۰۲۵ به‌سرعت مورد استفاده قرار گیرد و مسیر دستیابی به سلاح هسته‌ای را کوتاه کند.
تنوع آزمایش‌های انفجاری نشان می‌دهد ایران در زمینه‌هایی فراتر از غنی‌سازی اورانیوم نیز پیشرفت کرده است؛ زمینه‌هایی که برای ساخت یک سلاح هسته‌ای ضروری‌اند و شاید از چشم بسیاری از ناظران پنهان مانده باشد.
تحلیل مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی
یافته‌های آژانس به همراه چند کشف دیگر، در یک تحلیل تفصیلی که آخر هفته توسط «مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی» منتشر شد، بررسی شده‌اند. این گزارش به سرپرستی دیوید آلبرایت، رئیس مؤسسه و نویسنده اصلی آن، تهیه شده است.
بخش بزرگی از اطلاعات مندرج در گزارش آژانس، بر اساس شواهدی تهیه شده که توسط موساد (سازمان اطلاعات اسرائیل) ارائه شده‌اند.
به گفته این اندیشکده، هیئت حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید در نشست فعلی خود که از روز دوشنبه آغاز شده و تا ۱۳ ژوئن ادامه دارد، تخلفات هسته‌ای ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد.
این تحولات در شرایطی رخ می‌دهد که ایران و آمریکا در سال‌های اخیر تا حد زیادی به توافقی جدید در موضوع هسته‌ای نزدیک شده‌اند؛ اما همزمان، احتمال شکست مذاکرات نیز همچنان وجود دارد—رخدادی که می‌تواند زمینه‌ساز حمله نظامی اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران شود.
جزئیات سایت‌های هسته‌ای ایران
در تحلیل دقیق‌تر گزارش، مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی اعلام کرده که آژانس اشاره کرده ایران «آغازگرهای نوترونی تولیدشده در سایت لاویزان-شیان» را آزمایش کرده است؛ هرچند مکان دقیق این آزمایش‌ها را مشخص نکرده. بر اساس گزارش، این آغازگرها با طراحی انفجاری و در مقیاس کوچک ساخته شده و در سامانه‌های انفجار درونی استفاده شده‌اند. این منابع نوترونی حداقل در دو نوبت (۱۵ فوریه و ۳ ژوئیه ۲۰۰۳) مورد آزمایش قرار گرفته‌اند.
گزارش مه ۲۰۲۵ همچنین تأیید کرده که آژانس نشانه‌هایی از «توسعه و آزمایش تجهیزات مرتبط با آشکارسازهای نوترون و پوشش آن‌ها در سایت لاویزان-شیان» یافته است. به گفته آژانس، پوشش مشابهی نیز در آزمایش انفجاری دیگری که در ۱۵ آوریل ۲۰۰۳ در مریوان انجام شده، به کار رفته است.
گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حاوی اطلاعات تازه‌ای درباره تجهیزات و مواد موجود در سایت ورامین است. به گفته آژانس، این تجهیزات شامل همه ابزارهای لازم برای راه‌اندازی یک تأسیسات تبدیل اورانیوم بوده‌اند؛ از جمله سیلندرهای کوچک اما به‌شدت آلوده (و احتمالاً پرشده) از گاز UF6، مواد استخراج‌کننده اورانیوم مانند تری‌بوتیل فسفات، سخت‌افزارهای مرتبط با استخراج و تبدیل، ترکیبات شیمیایی فلورینه مثل اسید هیدروفلوئوریک و پتاسیم دی‌فلوئورید، و نیز تجهیزات پایش تشعشعات.
آژانس اعلام کرده که ایران هنگام جمع‌آوری و بسته‌بندی این اقلام، آن‌ها را به دو دسته «ضروری» و «غیرضروری» تقسیم کرده است.
در نتیجه این طبقه‌بندی، پنج کانتینر به‌عنوان «ضروری» و هشت کانتینر دیگر به‌عنوان «غیرضروری» مشخص شده‌اند. طبق گزارش، افرادی که مسئول عملیات در ورامین بودند، میزان آلودگی هسته‌ای را نیز مد نظر قرار داده‌اند. یکی از کانتینرهای «ضروری» با بالاترین سطح آلودگی شناسایی شده و حاوی «سیلندرهای کوچک UF6 و سایر مواد خاص» بوده است.
آژانس نتیجه‌گیری کرده که سایت‌های لاویزان-شیان، مریوان و ورامین به همراه سایر مکان‌هایی که به‌طور بالقوه مرتبط هستند، بخشی از یک برنامه هسته‌ای اعلام‌نشده و ساختاریافته بوده‌اند.
طبق این گزارش، ایران از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ بخشی از مواد و تجهیزات این برنامه را در انبار ترقوزآباد نگهداری کرده است، اما محل کنونی این اقلام مشخص نیست.
آژانس همچنین این فعالیت‌ها را با مقدار گمشده اورانیوم که پیش‌تر در آزمایشگاه جابر بن حیان وجود داشت، مرتبط دانسته است.
دیوید آلبرایت در تحلیل خود نوشته که آژانس برای نخستین‌بار ارزیابی‌اش را علنی کرده و تأکید دارد که چهار سایت هسته‌ای و مواد گمشده، به‌صورت مستقیم به یکدیگر مرتبط‌اند.
این اندیشکده اضافه کرده که گزارش جدید حاوی جزئیات بیشتری درباره تلاش‌های ایران برای پاک‌سازی مکان‌های مورد توجه آژانس و ارائه اطلاعات نادرست در پاسخ به پرسش‌های بازرسان است.
بر اساس گزارش، ارائه توضیحات ناقص، نادقیق و گاه متناقض از سوی ایران، روند تحقیق و بررسی آژانس را به‌شدت مختل کرده است.
آژانس با صراحت اعلام کرده که هرچند پرونده‌های مربوط به لاویزان-شیان و مریوان دیگر در وضعیت «معلق» قرار ندارند، اما این به معنای «حل‌وفصل کامل» آن‌ها هم نیست.
بخش قابل‌توجهی از گزارش آژانس، بر اساس شواهدی تهیه شده که موساد در سال ۲۰۱۸ پس از دستیابی به آرشیو هسته‌ای ایران در اختیار بازرسان قرار داده است.
