سرویس خبری ایران من: در حالی که تنش‌های منطقه‌ای در خاورمیانه همچنان ادامه دارد، مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ایالات متحده وارد مرحله حساسی شده است. پیشنهاد جدید آمریکا برای احیای توافق هسته‌ای با واکنش منفی تهران مواجه شده و احتمال شکست این دور از گفت‌وگوها افزایش یافته است.
ایران در آستانه رد پیشنهاد آمریکا
انحصاری | یک دیپلمات ارشد ایرانی می‌گوید ایران در آستانه رد پیشنهاد هسته‌ای آمریکا قرار دارد. ایران در حال آماده‌سازی پاسخ منفی به طرح پیشنهادی ایالات متحده برای پایان دادن به مناقشه طولانی‌مدت هسته‌ای است. این پیشنهاد، به گفته یک دیپلمات ارشد، نه منافع ایران را تأمین می‌کند و نه تغییری در موضع سخت‌گیرانه واشنگتن نسبت به غنی‌سازی اورانیوم ایجاد کرده است.
جزئیات پیشنهاد آمریکا و موانع موجود
این مقام بلندپایه که از نزدیکان تیم مذاکره‌کننده ایران است، به خبرگزاری رویترز گفته: «ایران در حال تهیه پاسخی منفی به پیشنهاد آمریکاست که عملاً به‌معنای رد این پیشنهاد تلقی خواهد شد.» پیشنهاد جدید واشنگتن برای احیای توافق هسته‌ای، روز شنبه از سوی بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، که به‌عنوان میانجی میان تهران و واشنگتن به تهران سفر کرده بود، به مقام‌های ایرانی ارائه شد.
این پیشنهاد در حالی مطرح شده که طی پنج دور گفت‌وگو میان عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، و استیو ویتکوف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، همچنان موانع جدی باقی مانده است. از جمله این موانع، مخالفت تهران با درخواست آمریکا مبنی بر توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم و همچنین امتناع از انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده به خارج از کشور است؛ موادی که می‌توانند در ساخت سلاح هسته‌ای به‌کار روند. ایران همواره تأکید کرده که برنامه هسته‌ای‌اش صرفاً اهداف صلح‌آمیز دارد و اتهامات کشورهای غربی درباره تلاش برای ساخت بمب اتمی را رد کرده است.
موضع ایران و مطالبات تحریمی
این دیپلمات، که به‌دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود، تأکید کرد: «در پیشنهاد ارائه‌شده، موضع آمریکا نسبت به غنی‌سازی در داخل خاک ایران تغییری نکرده و هیچ تضمین مشخص و شفافی درباره لغو تحریم‌ها وجود ندارد.» عباس عراقچی نیز اعلام کرد که ایران به‌زودی پاسخ رسمی خود را به این پیشنهاد اعلام خواهد کرد.
تهران خواستار لغو فوری و کامل تمامی تحریم‌هایی است که اقتصاد نفت‌محور کشور را فلج کرده‌اند؛ اما واشنگتن معتقد است که این تحریم‌ها باید به‌صورت تدریجی و مرحله‌به‌مرحله برداشته شوند. از سال ۲۰۱۸، ده‌ها نهاد کلیدی اقتصاد ایران، از جمله بانک مرکزی و شرکت ملی نفت، از سوی آمریکا به‌دلیل آنچه «حمایت از تروریسم و گسترش تسلیحات» عنوان شده، در فهرست تحریم‌ها قرار گرفته‌اند. با بازگشت ترامپ به کاخ سفید در ژانویه، سیاست «فشار حداکثری» او علیه ایران بار دیگر احیا شده است؛ سیاستی که شامل تشدید تحریم‌ها و تهدید به حمله نظامی در صورت شکست مذاکرات می‌شود.
پیامدهای منطقه‌ای و موضع اسرائیل
ترامپ در سال ۲۰۱۸، در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش، از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ میان ایران و شش قدرت جهانی خارج شد و تحریم‌هایی را که اقتصاد ایران را به شدت تحت فشار قرار داد، دوباره اعمال کرد. در پاسخ، ایران سطح غنی‌سازی اورانیوم را فراتر از محدودیت‌های تعیین‌شده در توافق افزایش داد. بر اساس آن توافق، ایران تا پیش از سال ۲۰۱۸ فعالیت‌های حساس هسته‌ای‌اش را در ازای کاهش تحریم‌های اقتصادی از سوی آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل، محدود کرده بود.
به گفته این دیپلمات، کمیته مذاکرات هسته‌ای ایران که زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی فعالیت می‌کند، به این نتیجه رسیده که پیشنهاد آمریکا «کاملاً یک‌جانبه» است و نمی‌تواند منافع ایران را تأمین کند. به همین دلیل، تهران این پیشنهاد را «غیرقابل‌قبول» می‌داند و معتقد است که آمریکا با طرح این پیشنهاد، تلاش دارد از طریق مطالباتی نامتوازن، یک توافق بد را به ایران تحمیل کند. بن‌بست در مذاکرات هسته‌ای، به افزایش تنش در خاورمیانه دامن زده است. هر دو طرف با خطرات جدی مواجه‌اند. ترامپ در تلاش است تا توانایی ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای را محدود کند؛ سلاحی که می‌تواند به رقابت تسلیحاتی در منطقه دامن بزند و امنیت اسرائیل را تهدید کند. در مقابل، جمهوری اسلامی ایران می‌خواهد از فشار تحریم‌های سنگین رهایی یابد.
ایران اعلام کرده آماده است برخی محدودیت‌ها در غنی‌سازی را بپذیرد، اما تأکید دارد که به تضمین‌های محکم نیاز دارد تا اطمینان یابد آمریکا در آینده از توافق عقب‌نشینی نخواهد کرد. دو مقام ایرانی هفته گذشته به رویترز گفتند اگر آمریکا دارایی‌های مسدودشده ایران را آزاد کند و در قالب یک «توافق سیاسی»، حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم برای مصارف غیرنظامی را به رسمیت بشناسد، تهران حاضر است غنی‌سازی را متوقف کند؛ توافقی که می‌تواند راه را برای توافق جامع‌تری هموار کند. اسرائیل، دشمن دیرینه ایران، برنامه هسته‌ای تهران را تهدیدی برای موجودیت خود می‌داند و بارها تأکید کرده که اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد.
عباس عراقچی در یک نشست خبری مشترک با همتای مصری‌اش در قاهره گفت: «بعید می‌دانم اسرائیل دست به چنین اشتباه بزرگی بزند و به ایران حمله کند.» هم‌زمان، نفوذ منطقه‌ای ایران نیز به دلیل شکست‌های نظامی نیروهای خود و گروه‌های متحدش در محور مقاومت – شامل حماس، حزب‌الله لبنان، حوثی‌های یمن و شبه‌نظامیان شیعه عراق – با کاهش روبه‌رو شده است. در ماه آوریل، وزیر دفاع عربستان پیامی صریح به مقام‌های ایرانی منتقل کرد و از آن‌ها خواست پیشنهاد دونالد ترامپ برای توافق جدید را جدی بگیرند؛ پیشنهادی که به گفته او می‌تواند از خطر رویارویی نظامی با اسرائیل جلوگیری کند.
