سرویس خبری ایران من: با ورود مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا به مرحله حساس، دو کشور در موقعیتی قرار گرفته‌اند که تصمیمات آینده می‌تواند مسیر روابط منطقه‌ای و بین‌المللی را تحت تأثیر قرار دهد. این گزارش نگاهی جامع به آخرین تحولات مذاکرات، مواضع طرفین و احتمالات پیش رو ارائه می‌دهد.
ایستادگی در برابر دیپلماسی: موضع ایران در آستانه توافق
با نزدیک شدن به پایان مهلت مذاکرات، ایران همچنان ترکیبی از ایستادگی و تمایل به گفت‌وگو را در تعاملات هسته‌ای خود نشان می‌دهد. اگرچه مقام‌های تهران و واشنگتن همچنان در مواضع علنی بر خطوط قرمز خود تأکید دارند و وزیر خارجه ایران تلاش کرده گزارش‌ها درباره نزدیک بودن توافق با آمریکا را کم‌اهمیت جلوه دهد، عباس عراقچی گفته که کشورش آماده ادامه مسیر دیپلماتیک است.
عراقچی روز پنج‌شنبه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که نمی‌تواند تأیید کند مذاکرات به نقطه توافق نزدیک شده‌اند یا نه، و یادآور شد که مسیر توافق از میز مذاکره می‌گذرد، نه از گمانه‌زنی رسانه‌ای. این واکنش در شرایطی مطرح شد که پس از سخنان اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، درباره احتمال نزدیک بودن توافق هسته‌ای، موج جدیدی از گمانه‌زنی‌ها شکل گرفت.
خطوط قرمز و تحریم‌ها: اصرار بر حق غنی‌سازی
با این حال، عراقچی بار دیگر بر خواسته‌های کلیدی ایران تأکید کرد و گفت که توافق تنها زمانی ممکن است که همه تحریم‌ها لغو شود و حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم به رسمیت شناخته شود. تهران صراحتاً اعلام کرده که در هیچ توافقی حاضر نیست از حق غنی‌سازی خود صرف‌نظر کند.
در مقابل، آمریکا بر محدودسازی شدید این فعالیت‌ها پافشاری می‌کند تا اطمینان یابد ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت. وزیر خارجه ایران که مسئول مستقیم مذاکرات نیز هست، رسانه‌ها را متهم کرد که با انتشار اخبار نادرست، تلاش دارند مسیر دیپلماتیک را تخریب کنند. او به گزارش‌هایی اشاره کرد که به نقل از منابع اتریشی مدعی شده بودند ایران در حال پیشبرد برنامه‌ای برای تولید سلاح هسته‌ای است؛ ادعایی که عراقچی با استناد به اظهارات اخیر تولسی گبارد، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، رد کرد.
گبارد به سنای آمریکا گفته بود ایران سال‌هاست برنامه تسلیحاتی خود را کنار گذاشته است. در واکنش به گزارش اطلاعاتی اتریش، وزارت خارجه ایران کاردار این کشور در تهران را احضار کرد. علیرضا ملاقدیمی، رئیس اداره اروپای غربی وزارت خارجه، این گزارش را «تحریک‌آمیز و گمراه‌کننده» خواند و تأکید کرد که برنامه هسته‌ای ایران کاملاً مطابق با معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و تعهدات بین‌المللی است.
واکنش‌های تند به سخنان ترامپ
ترامپ در نشست خبری این هفته در کاخ سفید درباره دیدگاهش از توافق با ایران گفت: «می‌توانیم بازرسان را بفرستیم، هرچه بخواهیم برداریم و هرچه بخواهیم منفجر کنیم.» این سخنان با واکنش تند مقام‌های ایرانی روبه‌رو شد. علی شمخانی، مشاور رهبر انقلاب، این تصور ترامپ را خیالی دانست که پیش از او نیز رؤسای جمهور آمریکا داشته‌اند. او تأکید کرد ایران کشوری مستقل با توان دفاعی قوی، مردمی مقاوم و خطوط قرمز مشخص است. شمخانی همچنین از ترامپ به‌خاطر انتظارش برای تسلیم ایران انتقاد کرد. محسن رضایی، فرمانده پیشین سپاه پاسداران و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، سخنان ترامپ را آمیزه‌ای از «توهم، بلوف، هذیان‌گویی و سردرگمی» توصیف کرد.
امکان توافق موقت و انعطاف در بازرسی‌ها
چند رسانه غربی این هفته گزارش دادند که ایران ممکن است پیشنهاد عمان برای توقف موقت غنی‌سازی را به‌عنوان گامی برای اعتمادسازی بپذیرد؛ اقدامی که می‌تواند راه را برای یک توافق جامع‌تر باز کند. از سوی دیگر، برخی رسانه‌های ایرانی گزارش داده‌اند که چارچوب پیشنهادی مسقط در حال بررسی است. بر اساس این طرح، ایران در ازای توقف موقت غنی‌سازی، کاهش مرحله‌ای و محدود تحریم‌ها را دریافت خواهد کرد. با این حال، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه، تمامی این گمانه‌زنی‌ها را رد کرده است.
پایگاه خبری «المانیتور» نیز روز جمعه با استناد به منابع منطقه‌ای گزارش داد که یک توافق موقت در دست بررسی است تا بحث‌های حساس درباره غنی‌سازی به زمان دیگری موکول شود؛ اقدامی که آمریکا به‌عنوان راهی برای شکستن بن‌بست کنونی در نظر گرفته است. مقام‌های ایرانی تاکنون واکنشی به این گزارش نشان نداده‌اند. محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، این هفته در اقدامی کم‌سابقه از آمادگی تهران برای بازنگری در ممنوعیت حضور بازرسان آمریکایی در صورت دستیابی به توافق جدید خبر داد.
اسلامی ضمن تأکید دوباره بر غنی‌سازی اورانیوم به‌عنوان خط قرمز غیرقابل‌مذاکره ایران، گفت: اگر توافقی حاصل شود و خواسته‌های جمهوری اسلامی محقق گردد، تهران آماده است درباره حضور بازرسان آمریکایی تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تجدیدنظر کند. طبق سیاستی که از سال ۲۰۱۵ اجرا می‌شود، بازرسان هسته‌ای کشورهایی که ایران آن‌ها را «خصمانه» می‌داند—از جمله آمریکا—اجازه ورود به تأسیسات هسته‌ای ایران را ندارند. تهران در آن زمان هشدار داده بود که کارشناسان آمریکایی ممکن است به بهانه نظارت، اقدام به جاسوسی یا خرابکاری کنند. با طرح احتمال حضور بازرسان آمریکایی در تأسیسات ایران، امیدواری‌هایی در فضای سیاسی شکل گرفته که این انعطاف می‌تواند واشنگتن را به سمت یک توافق برد-برد سوق دهد.
وحید احمدی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در گفت‌وگویی در روز جمعه اعلام کرد که احتمال می‌دهد تهران به‌زودی توافق موقتی را امضا کند. او گفت دونالد ترامپ به‌دنبال یک دستاورد سریع در سیاست خارجی است و همین مسئله می‌تواند دو طرف را به سمت توافقی موقت سوق دهد. احمدی همچنین تأکید کرد که هرچند ترامپ مطالباتی فراتر از حد معمول مطرح می‌کند، اما برای جلب نظر افکار عمومی آمریکا ناگزیر است نشان دهد خروجش از برجام به نتیجه‌ای بهتر منجر شده است. در پنج دور گذشته مذاکرات، تهران و واشنگتن نتوانسته‌اند در موضوعات اصلی به توافق برسند. اما دور ششم ممکن است نقطه‌ای تعیین‌کننده باشد که یا به‌پیشرفت منجر شود یا شکست مذاکرات را علنی کند.
ایران به‌صورت علنی، رویکردی ترکیبی از مقاومت و دیپلماسی را دنبال می‌کند. در حالی‌که مقام‌های جمهوری اسلامی هر توافقی را که ناقض اصول اساسی یا استقلال ملی باشد رد می‌کنند، نشانه‌هایی مانند احتمال پذیرش بازرسان آمریکایی حاکی از تمایل به توافقی است که در بحبوحه بحران اقتصادی، منجر به کاهش تحریم‌ها شود. با این حال، بی‌اعتمادی عمیق میان دو کشور و ملاحظات پیچیده منطقه‌ای همچنان می‌تواند مانعی جدی بر سر راه دستیابی به توافق باقی بماند. ترامپ نیز در نشست خبری اخیر کاخ سفید گفت: «همه‌چیز با یک تماس تلفنی می‌تواند تغییر کند.»
