سرویس خبری ایران من: بنیاد ایران‌شناسی نقش کلیدی در معرفی هویت فرهنگی ایران ایفا می‌کند. این نهاد علمی برای شناساندن تمدن کهن و معاصر ایران تلاش می‌کند. رئیس بنیاد ایران‌شناسی دیدگاه‌های نوینی برای توسعه این حوزه مطرح کرده است. هدف اصلی بنیاد، ایجاد تعامل میان گذشته درخشان و آینده امیدوارکننده ایران است.
چشم‌انداز نوین ایران‌شناسی
رئیس بنیاد ایران‌شناسی با تأکید بر اینکه شناخت هویت ملی نیازمند نگاهی عمیق‌تر و آینده‌نگرانه است، گفت: ایران امروز سرزمینی پویا و در حال شکوفایی است. تحولات اجتماعی، رشد دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و گسترش شبکه‌های ارتباطی همگی گواهی روشن بر این پویایی هستند. در این میان می‌توان به نمادهایی متعددی اشاره کرد که تصویر امروز ایران را در نگاه جهانیان شکل داده‌اند. پویایی فرهنگی ایران در عرصه‌هایی مثل سینما، موسیقی، هنرهای تجسمی، ادبیات و رسانه‌ها جلوه‌ای چشمگیر یافته است.
تاریخچه و بنیانگذاری بنیاد
به گزارش ایران من، علی‌اکبر صالحی در آیین گرامیداشت روز ایران‌شناسی، گفت: این بنیاد در دهه ۷۰ خورشیدی با تصویب شورای گسترش آموزش عالی کشور تأسیس شد و تحت نظارت نهاد ریاست جمهوری فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. این بنیاد با هدف تعمیق مطالعات ایران‌شناسی در عرصه‌های تاریخی، فرهنگی، زبانی و تمدنی از ابتدا جایگاهی ممتاز در نهادهای علمی کشور یافت.
رئیس بنیاد ایران‌شناسی افزود: استاد دکتر حبیبی فراتر از یک بنیانگذار، تجسم اندیشه و انگیزه‌ای بود که به بنیاد ایران‌شناسی جان بخشید. حضور معنوی او همچنان بر فضای این نهاد سایه افکنده است. او با دقتی کم‌نظیر از پایه‌گذاری ساختارهای پژوهشی گرفته تا تأسیس کتابخانه‌ای غنی، مرکز اسناد و مجموعه‌ای از موزه‌های فرهنگی، شالوده‌ای استوار برای کار علمی در حوزه ایران‌شناسی بنیاد نهاد. یاد و نام نیک دکتر حبیبی همواره در تار و پود این بنیاد جاودان خواهد ماند.
اهداف و برنامه‌های آینده
وی تأکید کرد: خود را موظف می‌دانم که ضمن صیانت از میراث ارزشمند گذشته، در زمینه‌هایی چون مرمت و نگهداری ساختمان بنیاد، ارتقاء و ساماندهی فضاهای پژوهشی و فرهنگی و همچنین فعال‌سازی و احیاء شعب استانی در سراسر کشور و نیز تأسیس کرسی‌های ایران‌شناسی در خارج از کشور اقدامات مؤثر و هدفمندی انجام دهم.
صالحی افزود: امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند آن هستیم که بنیاد ایران‌شناسی را به نهادی پویا، خلاق و برخوردار از جایگاهی در خور در عرصه بین‌المللی تبدیل کنیم. نهادی که تنها نگهبان گذشته نباشد، بلکه افق گشایش آینده‌ای زاینده برای ایران نیز باشد.
وی تأکید کرد: امروز با افتخار به گذشته کهن و درخشان این سرزمین می‌نگریم و در عین حال چشم‌اندازی روشن به آینده داریم. بنیاد ایران‌شناسی بر این باور است که شناخت هویت ملی نیازمند نگاهی عمیق‌تر و آینده‌نگرانه است. ما امروزه بیش از هر زمان دیگری بر آنیم که نشان دهیم ایران امروز کشوری مستقل، مدرن، پویا و خلاق است. ملتی برخوردار از ذخیره‌ای گران‌بها از میراث معنوی که امید است پویایی اجتماعی و سیاسی امروزش به درخشش فردای آن منجر شود.
چالش‌ها و راهکارهای نوین
رئیس بنیاد ایران‌شناسی یادآور شد: جهان امروز جهان روایت‌پردازی و تصویرسازی است و اگر در این حوزه دقت و شتاب لازم را نداشته باشیم، دیگران تصویر ما را با امیال خود خواهند ساخت. در این مسیر الهام از آموزه‌های نیاکان و بزرگانمان را از یاد نمی‌بریم. اما ایران‌شناسی نوین محدود به آثار باستانی و اسطوره‌های دیرینه نیست. مطالعاتش دایره وسیعی از زندگی اجتماعی، علمی، فرهنگی و چشم‌اندازهای پیش روی ایرانیان را در بر می‌گیرد. ایران به اعتراف جهانیان، نه تنها گذشته‌ای پر عظمت دارد، بلکه امروز سرزمینی زنده و در حال تغییر با جوانانی خلاق، دانشگاه‌هایی پویا و جامعه‌ای تحولگرا است.
وی تأکید کرد: اگر ایران‌شناسی تنها به بازتاب شکوه گذشته بسنده کند و از پیمودن راه پویایی غافل بماند، به آینده‌ای بدل خواهد شد که تنها تصویر دیروز را تکرار می‌کند. این همان خطر فرهنگی است که امروز با آن رو به رو هستیم. خطر غلبه فرهنگ بازتاب‌گری که در گذشته می‌ماند و از تولید معنا و آفرینش فکر نو ناتوان است. در برابر این خطر باید به سوی بازآفرینی فرهنگ زاینده بازگردیم.
صالحی افزود: تمدن ایران در برهه‌هایی تاریخ‌ساز زاینده بوده و جهان را تحت تأثیر قرار داده است. امروز نیز برای تداوم این مسیر نیازمند بازبینی در چند حوزه مهم هستیم. بازنگری در نظام آموزش، توجه به ایجاد زمینه‌های حس خودباوری در نسل جوان، سیاستگذاری برای تحقق فرهنگی آینده‌نگر و هموار ساختن زمینه تعامل فعال و سازنده با جهان. لذا گذشته ما موزه‌ای برای ستایش بی حرکت نیست. بلکه گنجینه‌ای الهام‌بخش است که باید از آن نیرو گرفت تا فرهنگمان را بار دیگر به چشمه‌ای جوشان بدل کند.
وی اظهار داشت: نسل جدید محققان بر این باور هستند که هیچ دیواری توان محدود کردن فرهنگ یک ملت را ندارد. لذا ما ایران‌شناسی را دانشی بالقوه، جامع‌الاطراف و پویا می‌دانیم که باید بیش از پیش فعال شود. بنابراین، ایران‌شناسی نوین باید حوزه‌هایی همچون زبان و ادبیات فارسی، هنرهای معاصر، تحولات اجتماعی و اقتصادی امروز، دستاوردهای علمی و فناوری ایرانیان و نیز تأثیرات متقابل ایران با جهان را در بر گیرد. از نگاه ما شناخت دقیق ایران امروز و تصویر صحیح ایران فردا تداوم‌بخش استقرار عزت، سرافرازی و اعتماد به نفس ملی خواهد بود.
رئیس بنیاد ایران‌شناسی با تأکید بر اینکه ایران امروز سرزمینی پویا و در حال شکوفایی است، گفت: تحولات اجتماعی، رشد دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و گسترش شبکه‌های ارتباطی همگی گواهی روشن بر این پویایی هستند. در این میان می‌توان به نمادهایی متعددی اشاره کرد که تصویر امروز ایران را در نگاه جهانیان شکل داده‌اند. پویایی فرهنگی ایران در عرصه‌هایی مثل سینما، موسیقی، هنرهای تجسمی، ادبیات و رسانه‌ها جلوه‌ای چشمگیر یافته است. آثار ایرانی با تنوع و خلاقیتی مثال زدنی جایگاهی ممتاز یافته‌اند.
وی با اشاره به اینکه نوآوری و فناوری به یکی از ستون‌های هویت معاصر ایران بدل شده است، یادآور شد: استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان ایرانی به ویژه در حوزه‌های فناوری اطلاعات، هوش مصنوعی، علوم پزشکی و مهندسی نوین با ارائه دستاوردهای نوآورانه توانسته‌اند نشان دهند که علی‌رغم تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی، جوانان ایران با تکیه بر دانش، پشت کار و خلاقیت خود قادر به رقابت در بازارهای جهانی شده‌اند.
صالحی ادامه داد: جامعه ایرانیان پراکنده در سراسر جهان نقشی کلیدی در تبادل فرهنگ، اندیشه و دانش ایفا کرده‌اند. این هممیهنان فرهیخته از استادان دانشگاه و پزشکان تا هنرمندان و کارآفرینان، نه تنها در مسیر موفقیت‌های فردی گام برداشته‌اند بلکه با رفتار، منش و دستاوردهای خود به عنوان سفیران فرهنگی و علمی ایران در کشورهای میزبان عمل کرده‌اند.
وی تأکید کرد: بنیاد ایران‌شناسی خود را خانه‌ای برای همه علاقه‌مندان و پژوهشگران فرهنگ ایرانی می‌داند. در جهانی شدن علوم و مناسبت‌های فرهنگی، ما نیاز داریم که ایران‌شناسی را نیز از مرزهای ملی فراتر ببریم. یعنی علاوه بر تصویب پژوهش‌های ایران‌شناسی داخلی، باید پایه‌های ارتباط و همکاری با مؤسسات و مراکز تحقیقاتی بین‌المللی را نیز محکم‌تر سازیم.
رئیس بنیاد ایران‌شناسی اظهار داشت: بنیاد ایران‌شناسی سعی خواهد کرد از تولید، ترجمه و انتشار مقالات، کتاب‌ها و نشریات تخصصی در زمینه‌های تاریخ تمدن، زبان، ادبیات و هنر ایران در داخل و خارج و در حد امکان حمایت کند. این فعالیت‌ها بخشی از تلاش بنیاد ایران‌شناسی برای گفت‌وگویی فرهنگی، علمی و میان‌رشته‌ای با جامعه بین‌المللی خواهد بود. ما بر این باوریم که با این اقدامات می‌توانیم نه تنها گذشته پر بار خود را پاس بداریم، بلکه با همت و نوآوری افقی نو از امید و همکاری‌های بین‌المللی برای ایران رقم بزنیم.
