سرویس خبری ایران من: تنش‌های میان اسرائیل و ایران در ماه‌های اخیر به نقطه حساسی رسیده است. در حالی که دولت ترامپ تلاش می‌کند از طریق مذاکرات دیپلماتیک به توافقی با ایران برسد، گزارش‌ها حاکی از آن است که اسرائیل در مسیر متفاوتی حرکت می‌کند. این گزارش، آخرین تحولات مربوط به احتمال حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران و پیامدهای آن را بررسی می‌کند.
تحرکات نظامی اسرائیل و هشدار مقامات آمریکایی
هشدار مقامات آمریکایی: اسرائیل در حال آماده‌سازی برای حمله احتمالی به تأسیسات هسته‌ای ایران است به گزارش چند مقام آمریکایی آگاه از آخرین اطلاعات امنیتی که با شبکه CNN گفت‌وگو کرده‌اند، آمریکا به داده‌هایی دست یافته که نشان می‌دهد اسرائیل در حال تدارک حمله‌ای به سایت‌های هسته‌ای ایران است؛ آن‌هم در شرایطی که دولت ترامپ همچنان به دنبال رسیدن به توافقی دیپلماتیک با تهران است. به گفته این مقامات، چنین حمله‌ای به‌وضوح با سیاست‌های دونالد ترامپ در تضاد خواهد بود و می‌تواند به گسترش تنش‌ها در خاورمیانه دامن بزند—موضوعی که واشنگتن از زمان آغاز جنگ غزه در سال ۲۰۲۳ تلاش کرده از آن جلوگیری کند.
مقام‌های آمریکایی هشدار داده‌اند که هنوز مشخص نیست آیا رهبران اسرائیل تصمیم نهایی برای این حمله را گرفته‌اند یا نه. حتی در داخل دولت آمریکا نیز درباره احتمال حمله اسرائیل اختلاف‌نظر زیادی وجود دارد. تصمیم اسرائیل برای حمله، تا حد زیادی به ارزیابی این کشور از روند مذاکرات واشنگتن با تهران بستگی خواهد داشت. یکی از افراد مطلع از این اطلاعات گفته است: «احتمال حمله اسرائیل به مراکز هسته‌ای ایران در ماه‌های اخیر به‌شکل قابل توجهی افزایش یافته.
اگر توافق احتمالی آمریکا و ایران به نابودی کامل ذخایر اورانیوم ایران منجر نشود، احتمال چنین حمله‌ای حتی بیشتر هم خواهد شد.» این نگرانی‌ها نه فقط به‌دلیل اظهارات مقامات بلندپایه اسرائیلی در محافل عمومی و خصوصی مطرح شده، بلکه به‌دنبال شنود مکالمات داخلی در اسرائیل و نیز مشاهده تحرکات نظامی در این کشور شکل گرفته—نشانه‌هایی که می‌تواند حاکی از تدارک حمله‌ای قریب‌الوقوع باشد. دو منبع مطلع تأکید کرده‌اند که در میان تحرکات اخیر، انتقال مهمات هوایی و تکمیل یک رزمایش گسترده هوایی نیز دیده شده است. با این حال، این اقدامات شاید تنها یک نمایش باشد برای اعمال فشار بر ایران تا از بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای خود عقب‌نشینی کند. همین ابهام‌هاست که شرایط پرچالش پیش روی کاخ سفید را پیچیده‌تر می‌کند. شبکه CNN برای دریافت نظر رسمی با شورای امنیت ملی آمریکا و دفتر نخست‌وزیر اسرائیل تماس گرفته، اما سفارت اسرائیل در واشنگتن از پاسخگویی خودداری کرده است.
تلاش‌های دیپلماتیک ترامپ و مهلت زمانی
دونالد ترامپ پیش‌تر تهدید کرده بود که اگر مذاکرات درباره توافق جدید با ایران که هدف آن محدودسازی یا حذف برنامه هسته‌ای تهران است به نتیجه نرسد، به گزینه نظامی متوسل خواهد شد. با این حال، او برای دیپلماسی خود یک بازه زمانی مشخص تعیین کرده است. به گفته یکی از منابع مطلع، ترامپ در نامه‌ای که اواسط ماه مارس برای آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران فرستاده، ۶۰ روز مهلت برای موفقیت مذاکرات تعیین کرده بود.
از زمان ارسال این نامه بیش از ۶۰ روز گذشته و از آغاز اولین دور گفت‌وگوها نیز ۳۸ روز سپری شده است. یک دیپلمات ارشد غربی که در روزهای ابتدایی ماه جاری با رئیس‌جمهور آمریکا دیدار کرده، گفته است ترامپ اعلام کرده تنها چند هفته دیگر به دیپلماسی فرصت می‌دهد و در صورت بی‌نتیجه ماندن، به سراغ گزینه نظامی خواهد رفت. با این حال، فعلاً تمرکز اصلی کاخ سفید همچنان بر مسیر دیپلماتیک است.
جاناتان پانیکوف، مقام سابق اطلاعاتی آمریکا و متخصص مسائل خاورمیانه، می‌گوید اسرائیل اکنون «بین سنگ و سندان» گیر افتاده است. به گفته او، بنیامین نتانیاهو تحت فشار است که هم جلوی توافقی میان آمریکا و ایران را بگیرد—توافقی که تل‌آویو آن را نامطلوب می‌داند—و هم مراقب باشد که دونالد ترامپ، که پیش‌تر هم در برخی مسائل امنیتی با او اختلاف نظر داشته، از او دلخور نشود. پانیکوف با بیان اینکه بعید است نتانیاهو بدون نوعی چراغ سبز—even if tacit—از سوی آمریکا، وارد درگیری نظامی شود، افزود: «تصمیم نهایی اسرائیل، به سیاست‌ها و عملکرد ایالات متحده و نیز نتیجه مذاکرات ترامپ با ایران وابسته است.»
وضعیت نظامی ایران و پنجره فرصت برای اسرائیل
ایران در یکی از ضعیف‌ترین موقعیت‌های نظامی خود در دهه‌های اخیر قرار دارد. این ضعف پس از آن تشدید شد که اسرائیل در ماه اکتبر مراکز تولید موشک و سامانه‌های پدافند هوایی ایران را هدف حمله قرار داد. این شرایط در کنار فشار شدید اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و نابودی نیروهای نیابتی کلیدی ایران در منطقه، باعث شده اسرائیل اکنون این وضعیت را «پنجره فرصت» تلقی کند—به گفته برخی مقام‌های آمریکایی. یک مقام ارشد آمریکایی به شبکه CNN گفته که واشنگتن در حال افزایش جمع‌آوری اطلاعات است تا اگر اسرائیل تصمیم به حمله گرفت، آمادگی همکاری را داشته باشد.
با این حال، یک منبع آشنا با نگاه تیم ترامپ می‌گوید: «در شرایط فعلی، آمریکا به‌سختی حاضر خواهد بود به چنین حمله‌ای کمک کند، مگر اینکه ایران اقدامی تحریک‌آمیز و بزرگ انجام دهد.» به گفته منابع مطلع، بدون کمک‌های کلیدی آمریکا—از جمله سوخت‌رسانی هوایی و بمب‌های ویژه برای نفوذ به تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی—اسرائیل توان نابودسازی کامل برنامه هسته‌ای ایران را ندارد؛ موضوعی که در ارزیابی‌های پیشین اطلاعاتی آمریکا هم ذکر شده بود. یک مقام اسرائیلی نیز به CNN گفته اگر آمریکا با ایران به توافقی برسد که از دید اسرائیل «بد» باشد، تل‌آویو آماده است به‌تنهایی وارد عمل شود. یک منبع دیگر در دولت آمریکا می‌گوید: «اگر اسرائیلی‌ها احساس کنند ترامپ می‌خواهد به یک توافق ضعیف با ایران تن دهد، احتمال حمله برای برهم زدن این توافق بیشتر می‌شود.
اسرائیل هم در محافل رسمی و هم در گفتگوهای خصوصی، به‌صراحت این پیام را منتقل کرده است.» طبق گزارشی که CNN پیش‌تر منتشر کرده بود، ارزیابی اطلاعاتی آمریکا در ماه فوریه نشان داده بود که اسرائیل می‌تواند با استفاده از هواپیماهای نظامی یا موشک‌های دوربرد، از ضعف سامانه‌های پدافند هوایی ایران بهره‌برداری کند. اما همین گزارش تأکید داشت که چنین حملاتی تنها می‌تواند برنامه هسته‌ای ایران را برای مدتی کوتاه عقب بیندازد، نه اینکه آن را متوقف یا نابود کند. پانیکوف با اشاره به دشواری تصمیم‌گیری در این شرایط گفت: «نتانیاهو با یک معمای واقعی روبه‌روست.»
چالش غنی‌سازی اورانیوم و بن‌بست مذاکرات
در حال حاضر، مذاکرات میان آمریکا و ایران بر سر خواسته‌ای کلیدی متوقف مانده است: اینکه ایران به‌طور کامل از غنی‌سازی اورانیوم دست بکشد—فرآیندی که از یک‌سو می‌تواند منجر به ساخت سلاح هسته‌ای شود و از سوی دیگر، برای تولید انرژی صلح‌آمیز نیز ضروری است. استیو ویتکوف، نماینده ویژه آمریکا در مذاکرات، اخیراً به شبکه ABC گفته است: «ما نمی‌توانیم حتی یک درصد از توانایی غنی‌سازی ایران را در توافق نهایی بپذیریم.» او افزود: «ما پیشنهادی ارائه داده‌ایم که فکر می‌کنیم بخشی از این چالش‌ها را بدون تحقیر ایران حل می‌کند.» آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، روز سه‌شنبه اعلام کرد که انتظار ندارد مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده به نتیجه برسد.
او خواسته واشنگتن مبنی بر توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران را «اشتباهی بزرگ» خواند. خامنه‌ای تأکید کرد که ایران بر اساس معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT)، حق غنی‌سازی دارد و تحت هیچ شرایطی از این حق صرف‌نظر نخواهد کرد. به گفته استیو ویتکوف، نماینده ویژه آمریکا، احتمال دارد دور تازه‌ای از مذاکرات طی هفته جاری در اروپا برگزار شود. به‌رغم آن‌که هر دو طرف پیشنهادهایی ارائه داده‌اند، اما پس از بیش از یک ماه مذاکره با میانجی‌گری عمان، هنوز هیچ پیشنهادی با امضای دونالد ترامپ به‌صورت رسمی از سوی آمریکا مطرح نشده است. بر اساس گزارشی که پیش‌تر CNN منتشر کرده بود، نهادهای اطلاعاتی آمریکا در ماه فوریه هشدار داده‌اند که اسرائیل احتمالاً در سال جاری تلاش خواهد کرد به تأسیسات کلیدی برنامه هسته‌ای ایران حمله کند. یکی از مقامات آمریکایی در همین رابطه گفته است: «اسرائیل همیشه بر این موضع پافشاری کرده که تنها راه واقعی برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای نظامی ایران، گزینه نظامی است.»
