سرویس خبری ایران من: در حالی که ایران با مشکلات داخلی متعددی از جمله قطعی برق، بحران اقتصادی و تحریم‌های بین‌المللی دست و پنجه نرم می‌کند، سفر اخیر دونالد ترامپ به کشورهای عربی منطقه، واکنش‌های گسترده‌ای در میان ایرانیان برانگیخته است. این سفر پرهیاهو، تضاد آشکاری میان وضعیت ایران و کشورهای همسایه‌اش ایجاد کرده و احساسات متناقضی از حسرت تا خشم را در میان مردم و حتی برخی مقامات سابق به همراه داشته است.
«سیلی به صورت»؛ ایرانی‌ها با حسرت، سفر پرزرق‌وبرق ترامپ به خاورمیانه را تماشا کردند.
مجید، برنامه‌نویس ۳۴ ساله ساکن تهران، این هفته در مسیر بازگشت از محل کارش در ترافیکی سنگین گیر افتاد؛ ترافیکی که به دلیل قطعی برق و از کار افتادن چراغ‌های راهنمایی ایجاد شده بود. همان روز، او و همکارانش چند ساعت در طبقه شانزدهم یک ساختمان اداری تمام‌شیشه‌ای، بدون برق و سیستم تهویه گرفتار بودند.
آن شب، تیتر اصلی اخبار تلویزیون دولتی، بحران جدی انرژی و وضعیت نابسامان اقتصادی کشور بود. دولت از قطعی چندساعته روزانه برق خبر داد، زمان شروع مدارس را به شش صبح تغییر داد و درباره قطعی گسترده آب هشدار داد.
مجید، که به دلیل نگرانی از عواقب امنیتی نخواست نام خانوادگی‌اش فاش شود، در گفت‌وگویی تلفنی از تهران گفت: «در همین حال، شبکه‌های ماهواره‌ای سفر ترامپ به خاورمیانه را به‌طور گسترده پوشش می‌دادند. کشورهای عربی که رقیب ایران محسوب می‌شوند، یکی پس از دیگری از قراردادهای چند میلیارد دلاری با ترامپ خبر می‌دادند و دستاوردهای اقتصادی خود را در سایه روابط نزدیک با آمریکا به نمایش می‌گذاشتند.»
او ادامه داد: «من داشتم تماشا می‌کردم که ترامپ در عربستان، رقیب اصلی ما، قراردادهای تکنولوژی امضا می‌کند و با خودم فکر می‌کردم: ما کجای این بازی‌ایم؟ ما هنوز نگران این هستیم که آسانسور محل کارمان روشن می‌شود یا نه، در حالی که آن‌ها دارند فناوری هوش مصنوعی وارد کشورشان می‌کنند.»
واکنش عمومی به سفر ترامپ در منطقه
سفر پرهیاهوی ترامپ به عربستان، قطر و امارات که روز جمعه به پایان رسید، بازتابی گسترده در ایران داشت. بسیاری از ایرانی‌ها در تماس‌های تلفنی، پست‌های شبکه‌های اجتماعی و بحث‌های آنلاین گفته‌اند که این سفر را با ترکیبی از حسرت، دلسردی و خشم نسبت به وضعیت کشور خود دنبال کرده‌اند؛ سفری که نخستین سفر مهم خارجی ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش بود.
به باور آن‌ها، این سفر شکاف عمیق میان ایران و همسایگان عرب آن را آشکار کرد و این عقب‌ماندگی را نتیجه مستقیم سوء مدیریت و ایدئولوژی حاکم بر نظام دانستند.
حمید آصفی، تحلیل‌گر سیاسی منتقد دولت در تهران، در گفت‌وگویی تلفنی گفت: «همه درباره سفر ترامپ با حسرت حرف می‌زنند. ما هم می‌توانستیم مثل اعراب باشیم. ما منابع طبیعی، موقعیت جغرافیایی و نیروی انسانی کافی برای تبدیل شدن به یک قدرت اقتصادی بزرگ را داریم. اما ایدئولوژی ضدآمریکایی و ضداسرائیلی نظام، ما را به این نقطه رسانده است.»
او افزود: «این سفر، واقعاً یک سیلی به صورت ما بود.»
در حالی که واشنگتن و تهران درگیر مذاکراتی برای توقف پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌های اقتصادی هستند، ترامپ در هر ایستگاه از سفر منطقه‌ای خود، درباره ایران سخن گفت. او ضمن اعلام تمایل به توافق، از رهبری ایران به‌دلیل سیاست‌های داخلی و منطقه‌ای شدیداً انتقاد کرد.
ترامپ روز سه‌شنبه در سخنرانی‌اش در «مجمع سرمایه‌گذاری آمریکا-عربستان» در ریاض گفت: «دهه‌ها سوء مدیریت در ایران باعث شده مردم این کشور هر روز با خاموشی‌های چندساعته مواجه باشند، وضعیتی که همه درباره‌اش شنیده‌ایم.» او خطاب به حاضران افزود: «شما توانستید بیابان‌های خشک را به زمین‌های حاصلخیز تبدیل کنید، اما رهبران ایران موفق شدند زمین‌های حاصلخیز را به بیابان تبدیل کنند.»
ترامپ اعلام کرد که قراردادهایی به ارزش ۶۰۰ میلیارد دلار با دولت و شرکت‌های عربستان سعودی امضا کرده است؛ هرچند اطلاعاتی که کاخ سفید منتشر کرد مبهم بود و مجموع واقعی آن به کمتر از نصف این رقم می‌رسید.
واکنش‌های رسمی و غیررسمی در داخل ایران
این ادعا واکنش تند مقامات ایرانی را به‌دنبال داشت. آن‌ها ترامپ را متهم به توهین به ملت ایران و دچار شدن به «توهم» کردند. وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد که هدف ترامپ از این سفر، ایجاد شکاف میان ایران و همسایگان عرب آن بوده است.
رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان نیز در پاسخ به سخنان ترامپ گفت: «۴۷ سال است تلاش می‌کنید این ملت را به زانو درآورید و شکست خورده‌اید. حالا ما را تهدید می‌کنید؟ ما این کشور را با قدرت می‌سازیم و آن را پیش می‌بریم.» او در سخنان خود به تاریخچه خصومت میان ایران و آمریکا از زمان انقلاب ۱۳۵۷ اشاره کرد.
اما بسیاری از شهروندان عادی و حتی برخی از چهره‌های سیاسی و مقامات پیشین ایران اذعان کردند که بخشی از گفته‌های ترامپ، واقعیتی دردناک را بازگو می‌کرد.
اسحاق جهانگیری، معاون سابق رئیس‌جمهور، روز پنجشنبه در سخنرانی‌ای که بازتاب زیادی یافت، گفت: «وقتی رئیس‌جمهور آمریکا از ایران در عربستان حرف می‌زد، احساس درد و شرمندگی داشتم. حتی دشمن‌مان هم نباید این‌گونه بیرحمانه ما را توصیف می‌کرد. ما می‌توانستیم قدرت اول منطقه باشیم.» او مسئولیت وضعیت کنونی را متوجه تحریم‌ها و ایدئولوژی برخی جناح‌های سیاسی دانست.
میلاد گودرزی، فعال رسانه‌ای نزدیک به جریان محافظه‌کار، در شبکه‌های اجتماعی نوشت که دولت طی سال‌ها، خواسته‌های اصلاح‌طلبانه را سرکوب و منتقدان را مجازات کرده، به این بهانه که نباید اختلافات داخلی ابزار دست دشمن شود. اما به گفته او: «آنچه دشمن بیش از هر چیز از آن بهره می‌برد، نه اختلافات، بلکه ناکارآمدی شماست؛ چه در مذاکرات، چه در سخنرانی‌ها.»
بحران انرژی و تأثیر آن بر زندگی روزمره
بحران‌هایی که ایران با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کند، به اندازه‌ای گسترده شده که دیگر پنهان‌کردن یا بزک‌کردن آن‌ها ممکن نیست. در کنار تورم شدید، بحران انرژی نیز دولت را وادار به اعمال محدودیت‌های کم‌سابقه کرده است.
ساعت کاری تمام ادارات دولتی، از جمله بانک‌ها، به ۶ صبح تا ۱ بعدازظهر کاهش یافته است. وزارت آموزش‌وپرورش هم مدارس را ملزم کرده کلاس‌ها را از ۶ صبح آغاز کنند؛ تصمیمی که اعتراض والدین و معلمان را به دنبال داشته، چون بسیاری می‌گویند کودکان نباید به‌خاطر جبران کمبود برق، ساعت ۴ صبح از خواب بیدار شوند.
عبدالله باباخانی، کارشناس اقتصاد و انرژی ساکن آلمان، گفت: «در ایران، اقتصاد و صنعت کاملاً به وضعیت انرژی وابسته‌اند.» اما به گفته او، ایرانِ امروز، با وجود برخورداری از منابع عظیم هیدروکربنی، به‌دلیل تحریم‌ها و سوءمدیریت، با کمبود شدید انرژی روبه‌روست.
باباخانی تأکید کرد که وضعیت اقتصادی فعلی ایران قابل دوام نیست و همین امر، لزوم دستیابی به توافق با آمریکا را دوچندان کرده است.
برخی کاربران ایرانی با انتشار ویدیوهایی از زندگی روزمره، تأثیر قطعی برق را به تصویر کشیده‌اند. یکی از این ویدیوها، که در شبکه‌های اجتماعی و یک تلویزیون ماهواره‌ای بازنشر شد، مربوط به یک نانوای شیرازی است که نشان می‌دهد خمیر ترش‌هایش بعد از چهار ساعت قطعی برق و آب، فاسد شده‌اند. او در ویدیو می‌گوید: «درآمد روزانه‌ام را از دست داده‌ام… این وضعیت کشور ماست؛ لعنت به شما!»
بخش صنعت هم از بحران در امان نمانده است. دولت این هفته اعلام کرد که کارخانه‌های بزرگ صنعتی مانند سیمان و فولاد به‌مدت ۱۵ روز به‌طور کامل از برق محروم خواهند بود. انجمن ملی فولاد و سیمان این تصمیم را «غیرحرفه‌ای و به‌شدت آسیب‌زننده» توصیف کرده و از رئیس‌جمهور خواسته برای حل این بحران وارد عمل شود.
