سرویس خبری ایران من: مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا وارد مرحله تازه‌ای شده است. در این مرحله، ایران با پیشنهادی جدید به دنبال گشودن مسیری تازه برای حل اختلافات هسته‌ای با غرب است. این پیشنهاد که بر پایه همکاری منطقه‌ای و سرمایه‌گذاری مشترک طراحی شده، می‌تواند نقطه عطفی در روابط ایران با کشورهای منطقه و آمریکا باشد.
طبق گفته چهار مقام ایرانی مطلع از جزئیات این طرح، تهران پیشنهاد کرده است که یک سرمایه‌گذاری مشترک در حوزه غنی‌سازی هسته‌ای با مشارکت کشورهای عربی منطقه و سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی جایگزین درخواست واشنگتن برای توقف کامل برنامه هسته‌ای ایران شود.
جزئیات مذاکرات عمان و واکنش‌ها
به گفته این منابع، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، این ایده را روز یکشنبه در جریان مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم با استیو ویتکوف، فرستاده ویژه آمریکا، در عمان مطرح کرده است. این مقامات به دلیل حساسیت موضوع خواستند نامشان فاش نشود. روز سه‌شنبه، چند رسانه ایرانی از جمله روزنامه «فرهیختگان» که به سپاه پاسداران نزدیک است، گزارش‌هایی درباره «طرح جدید ایران بر میز مذاکرات» منتشر کردند. این روزنامه با تیتر پرسش‌برانگیز «خدمت یا خیانت؟» به این پیشنهاد پرداخت. اما ادی واسکز، سخنگوی نماینده آمریکا، روز سه‌شنبه این گزارش‌ها را رد کرد و گفت: «ادعای منابع ناشناس مبنی بر مطرح شدن ایده سرمایه‌گذاری مشترک غنی‌سازی در دور اخیر مذاکرات ایران در عمان، کاملاً نادرست است. این موضوع هیچ‌گاه مطرح یا بررسی نشده است.»
چالش‌های پیش رو و موضع ترامپ
هنوز روشن نیست که چنین پروژه‌ای، در صورت ورود ایران و رقبای منطقه‌ای‌اش همچون عربستان سعودی و امارات متحده عربی، تا چه حد عملی و قابل‌اجرا خواهد بود. از سوی دیگر، با توجه به نبود روابط دیپلماتیک میان ایران و ایالات متحده در ۴۵ سال گذشته، شرکت‌های خصوصی آمریکایی نیز احتمالاً تمایلی به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های هسته‌ای داخل ایران نخواهند داشت.
در همین حال، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روز سه‌شنبه در جریان سفر به عربستان سعودی، ایران را به دلیل حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه مورد انتقاد قرار داد، اما هم‌زمان تأکید کرد که حل‌وفصل دیپلماتیک با ایران می‌تواند به افزایش امنیت منطقه کمک کند. ترامپ گفت: «من می‌خواهم با ایران به توافق برسم. اگر این توافق حاصل شود، خوشحال خواهم شد، چون می‌تواند منطقه شما و حتی جهان را به مکانی امن‌تر تبدیل کند.» با این حال، او هشدار داد که مقامات ایران باید هر چه زودتر تصمیم خود را بگیرند، در غیر این صورت، با تحریم‌های بیشتری روبه‌رو خواهند شد. ترامپ تأکید کرد: «الان زمان تصمیم‌گیری برای آنهاست. ما نمی‌توانیم برای همیشه منتظر بمانیم.»
جزئیات طرح پیشنهادی و دیدگاه کارشناسان
به گفته چهار مقام ایرانی و بر اساس گزارش‌های منتشرشده، پیشنهاد جدید ایران شامل تشکیل یک کنسرسیوم سه‌جانبه هسته‌ای است. در قالب این طرح، ایران اورانیوم را تا سطح پایین‌تر از میزان مورد نیاز برای تولید سلاح هسته‌ای غنی‌سازی می‌کند و سپس این مواد برای مصارف غیرنظامی به کشورهای عربی شریک ارسال می‌شود. این پیشنهاد شباهت‌هایی با توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ دارد؛ توافقی که به ایران اجازه می‌داد تا اورانیوم را حداکثر تا سطح ۳.۶۷ درصد غنی‌سازی کند.
با این حال، تفاوت مهم در اینجاست که در طرح جدید، نمایندگان کشورهای دیگر — و احتمالاً حتی نمایندگانی از آمریکا — به صورت میدانی در پروژه حضور خواهند داشت و بر روند غنی‌سازی نظارت خواهند کرد. این حضور فیزیکی، سطح بالاتری از شفافیت و نظارت را به همراه خواهد داشت. منابع ایرانی تأکید کرده‌اند که برخلاف توافق برجام که دوره اعتبار ۱۵ ساله داشت، کنسرسیوم پیشنهادی به‌صورت دائمی طراحی شده است. این ویژگی می‌تواند برای دونالد ترامپ که آمریکا را از برجام خارج کرد، یک امتیاز سیاسی تلقی شود؛ چرا که به او امکان می‌دهد مدعی شود توافقی با دوام و دستاوردی فراتر از توافق اوباما به‌دست آورده است.
علی واعظ، مدیر برنامه ایران در گروه بین‌المللی بحران، در این‌باره گفت که اگرچه ایده تشکیل یک کنسرسیوم سرمایه‌گذاری مشترک، طرحی تازه و تجربه‌نشده است، اما اکنون زمان آن رسیده که مذاکره‌کنندگان از چارچوب‌های محدود و رویکردهای صفر و صدی فاصله بگیرند. او افزود: «دو طرف به نقطه‌ای رسیده‌اند که برای حفظ اعتبار خود باید فراتر از حداکثرخواهی‌های یک‌جانبه حرکت کنند.»
